Fietscontroles kunnen op twee manieren opgevat worden. Enerzijds zijn er de fietscontroles die de lokale politie uitvoert om gestolen fietsen te traceren. Anderzijds zijn er de fietscontroles die uitgevoerd worden om te controleren of de fiets wel volledig in orde is. Om te anticiperen op mogelijke fietsdiefstallen, worden er vanuit het lokale beleid diverse acties op poten gezet: fietslabelling, duurzame fietssloten, sensibiliseringsacties enz.

In de tweede betekenis heeft de fietscontrole vooral als doel om de veiligheid van de fietser in het verkeer te verbeteren en mensen bewust te maken van hun rol in het verkeer als fietser. Gewoonlijk wordt een fietscontrole in die zin minstens twee keer per jaar georganiseerd: in het begin van het nieuwe schooljaar, en een tweede maal meer naar het einde toe van het schooljaar. Dit komt omdat ze voornamelijk gericht zijn op kinderen en jongeren. De controle wordt georganiseerd door de lokale politie/gemeente en/of scholen.

Fietscontroles worden regelmatig toegepast in het kader van een campagne die zich richt op verkeersveiligheid, het bewust maken van de rol van de fietser in het verkeer. De provincie West-Vlaanderen organiseerde in het najaar van 2012 – voorjaar 2013 een campagne “Hang het beest niet uit in het verkeer”, waarbij overal door de politie fietscontroles werden gehouden.

Bij de fietscontrole wordt vaak het “honing en azijn”-principe toegepast: is de fietser reglementair in orde, dan krijgt deze een beloning; is dat niet zo, dan volgt een waarschuwing, en in sommige gevallen zelfs een boete.

Fietscontroles afhankelijk van de doelgroep

De uitwerking en uitvoering is afhankelijk van de doelgroep. Bij kinderen en middelbare scholieren worden fietscontroles uitgevoerd door de lokale scholen, vzw’s of comités, en de lokale politie van de gemeente. Regelmatig werken deze partners dan ook samen om een fietscontrole op touw te zetten. De fietscontroles vinden dan ook meestal plaats op het terrein van de school in kwestie zelf, of aan de schooltoegang.

In de centrumsteden waar hogescholen en/of universiteiten aanwezig zijn, worden daarnaast ook fietscontroles uitgevoerd door de politie gericht op studenten. De fietscontroles vinden dan plaats op strategische punten waar veel fietsers passeren. Fietscontroles vinden zowel aangekondigd als onaangekondigd plaats. Meestal wordt de eerste fietscontrole aangekondigd. De fietscontroles worden meestal tijdens de ochtendspits of voor de middag georganiseerd.

Bij het controleren van de fiets kan een ‘fietsrapport’ opgesteld worden, of men kan gebruik maken van een ‘fietscontrolekaart’ (te downloaden via de website van het BIVV). Jongeren kunnen ook directer betrokken worden op die manier, door elkaars fiets te controleren aan de hand van de fietscontrolekaart.

Om de fietsers die reglementair in orde zijn te belonen en zo verder aan te moedigen, krijgen ze vaak een kleine beloning. Tijdens een grootschalige actie in november 2014, in Gent ontvingen de fietsers  die groen licht kregen een ‘gift bag’ mee met daarin onder meer spaakreflectoren, een kaartje waarop staat wat er allemaal in orde moet zijn aan je fiets  en een zadelovertrek. Indien er mankementen waren aan de fiets kon men de fiets laten controleren bij een lokale fietsenmaker.

Initiatiefnemers

• Steden en gemeenten, bv. Kortrijk

Contact

Koen Verhaege

• Informatie fietscontrolemethoden in Kortrijk
• Preventieteam stad Kortrijk
• koen.verhaege@kortrijk.be
• 056/27.73.02
• 0498/90.90.92

Betrokken partijen

In verschillende gemeenten kaderen de fietscontroles in grotere projecten/campagnes waarbij men als doel heeft om fietsers bewust te laten worden van hun rol in het verkeer en hen te sensibiliseren via participatie aan verschillende evenementen. In Kortrijk bijvoorbeeld worden verkeerslessen gegeven, een verkeersquiz georganiseerd enz. Ook tijdens de week van de Mobiliteit werden fietscontroles georganiseerd. De gemeente Ternat organiseert bijvoorbeeld een dag evenement waarbij naast fietscontroles ook een verkeersparcours aanwezig is en de Goepieroutes (kindvriendelijke schoolroutes) onder de aandacht worden gebracht. Een andere vorm waarbij men jongeren kan laten participeren (naast de hierboven vernoemde activiteiten), is door hen elkaars fiets te laten controleren.

Verder kunnen de politie, de dienst Mobiliteit en eventuele scholen betrokken worden. Bij de stad Kortrijk bijvoorbeeld behoren de fietscontroles tot het takenpakket van het stedelijk preventieteam.

Evaluatie

Politiediensten ervaren over het algemeen dat fietscontroles een positief effect hebben: meestal is een waarschuwing voldoende en zal de persoon in kwestie zijn/haar fiets hierna reglementair uitrusten.

Investering

De kostprijs van een fietscontrole is beperkt tot de inzet van een aantal mankrachten gedurende een paar uur, gadgets die een incentive kunnen zijn voor fietsen die in orde zijn, en het afdrukken van bijvoorbeeld een checklist. Men kan ook eventueel een beroep doen op de diensten van een lokale fietsenmaker (zie verder als voorbeeld) om de fietsen die niet in orde zijn, te repareren.