Samenvatting

Het bestuur van Sint-Martens-Latem had in 2021 de intentie om het (fiets)verkeer in de gemeente veiliger te laten verlopen. Naast het verlagen van de snelheid van het gemotoriseerd verkeer is het inzetten op meer en veilig fietsen een hoofddoelstelling. In eerste instantie lag de focus van het bestuur op het aanleggen van fietssuggestiestroken langs een aantal wegen. Na een intens proces en efficiënt overleg was het resultaat een nieuw fietsnetwerk met ongeveer 17 km aan fietsstraten. Voor een kleine landelijke gemeente als Sint-Martens-Latem is het aantal fietsstraten best revolutionair te noemen.

Projectomschrijving

Samen met mobiliteitsexperts van een studiebureau maakte de gemeente een nieuw fietsnetwerk op. Het lokale fietsnetwerk diende als basis met belangrijke bestemmingen zoals het gemeentehuis, scholen en de sporthal. Dit netwerk was echter nogal theoretisch en in de praktijk weinig bekend en slecht leesbaar. Het werd beleidsmatig niet gebruikt om bijvoorbeeld investeringen te prioriteren.

Het principe achter het actieplan is dat fietsers naar het fietsnetwerk worden aangezogen, zelfs als dit een kleine omweg betekent. Een concentratie van fietsers legitimeert het omleiden van gemotoriseerd verkeer naar andere wegen. Het resultaat van dit onderzoek is een fijnmazig netwerk waar fietsers zich veilig en comfortabel kunnen verplaatsen. Een belangrijke vernieuwing is dat er in de gemeente maar liefst 17 km fietsstraten zijn gecreëerd. Ze maken duidelijk dat in woonkernen de auto niet het meest geschikte vervoersmiddel is, en geven fietsers de bevestiging dat ze van harte welkom zijn.

Pragmatische toepassing van richtlijnen uit Vademecum fietsvoorzieningen

Het Vademecum fietsvoorzieningen bevat richtlijnen voor het inrichten van fietsstraten, zoals een maximum van 1.000 gemotoriseerde voertuigen per dag, minstens 500 fietsers per dag, geen of weinig vrachtverkeer en busverkeer, en een wegbreedte van minstens 4 tot 4,5 meter. Deze richtlijnen werden pragmatisch toegepast in Sint-Martens-Latem, waar veel smalle(re) wegen zijn. Ondanks dat de minimale breedte van 4 meter niet beschikbaar was op veel wegen, werden deze toch als fietsstraat ingericht, bijvoorbeeld omdat automobilisten fietsers niet mogen inhalen vanwege een gebrek aan minimale inhaalruimte van 1 meter.

Wat betreft het minimaal aantal fietsers, werd vooral uitgegaan van het potentieel en niet zozeer van het huidige aantal getelde fietsers, omdat de ambitie is om het fietsgebruik gevoelig te verhogen in de gemeente. Het fietsnetwerk met de vele fietsstraten moet dienen als stimulans hiervoor.

Betrokken partijen

Tijdens drie overlegmomenten in Latem, Deurle en Hooglatem kregen de inwoners de kans om suggesties te doen, en op basis daarvan werd het fietsnetwerk voorgelegd aan de gemeenteraad. Tijdens de zitting van november 2022 gaven alle politieke fracties groen licht voor het ambitieuze plan. Deze politieke besluitvorming, die de grenzen van meerderheid en oppositie overschrijdt, is redelijk uitzonderlijk te noemen. Door het fietsnetwerk en de inrichting ervan met alle politieke fracties te bespreken, werd een groot politiek draagvlak gecreëerd. Het voorstel voor het fietsnetwerk en de 17 kilometer fietsstraten werd dan ook unaniem goedgekeurd door de gemeenteraad. Dit zorgt indirect ook voor draagvlak bij de ruimere publieke opinie, wat nodig is om de fietsstraten ook in de praktijk te laten functioneren met het oog op de gewenste verkeersveiligheid en modal shift. In de lente van 2023 zijn de 17 km fietsstraten op het terrein ingericht.

Evaluatie

De ambities werden tijdens het proces bijgesteld. De lat kwam hoger te liggen. Voor een kleine landelijke gemeente als Sint-Martens-Latem is het aantal fietsstraten best revolutionair te noemen. Deze case kan dan ook als best practice dienen voor andere landelijke gemeenten. Ook op het platteland hebben fietsers recht op veilige fietsinfrastructuur. Sint-Martens-Latem trekt hier duidelijk aan de kar.

Gedurende 2024 worden verschillende metingen uitgevoerd, zodat er voldoende data beschikbaar zijn om een evaluatiemoment te organiseren voor de inwoners van de gemeente.

Investering

2021 – 2024

• Studie in 2021-2022
• Uitrol in 2023
• Evaluatie in 2024

• Totale budget: € 304.972,6
• Financiële partners:
  • 100% gemeente Sint-Martens-Latem
• Indeling budget:
  • Fietsstraatborden toebehoren: €13.702,60 excl. btw
  • Wegmarkeringen (fietssymbolen, FSS, etc.): €180.000,00 excl. btw (raming, aangezien de kosten voor de fietssuggestiestroken nog moeten worden meegerekend)
  • Mobiliteitsadvies: €29.270,00 excl. btw
  • Ongeveer €82.000 die het bestuur wil gebruiken voor snelheidsremmers, extra verkeersmeters, fietsenstallingen en sensibiliseringsborden, enz. Dit moet nog specifieker worden gealloceerd. (lente 2024)

Initiatiefnemers

• Gemeente Sint-Martens-Latem, dienst mobiliteit

Contact

Landr Dhont

• Projectcoördinator klimaat & mobiliteit van gemeente Sint-Martens-Latem
• landr.dhont@sint-martens-latem.be

Patrick D’haese

• Projectmanager mobiliteitsbureau Traject
• patrick@traject.be

Locatie

Sint-Martens-Latem

Extra

Fietsnetwerk Sint-Martens-Latem (inclusief digitale kaart fietsnetwerk)