In de noordelijke stadsrand van Sint-Niklaas wordt de bestaande Clementwijk uitgebreid met een duurzame groene woonwijk. Clementwijk² werd ontworpen als een autoluwe wijk waar fietsers en voetgangers voorrang krijgen. De woonvelden zijn wel bereikbaar voor auto’s maar kriskras verkeer door de wijk is niet mogelijk. Parkeren gebeurt uit principe niet op straat maar gebundeld in parkeerzones. De parking voor bezoekers is gebundeld aan de rand. Hierdoor krijgt de publieke ruimte een uitgesproken verblijfskarakter.

Goede ‘Fix the Mix’ – praktijk

Dit project valt op doordat heel veel eigenschappen van FTM-wijken al vanaf conceptieniveau worden toegepast: autoluw, leesbaar fietsbaar, ontmoetingsruimte, nabije voorzieningen en verbindende netwerken. Het bijzondere van dit project is dat het reeds van bij het ontwerp van de wijk dit het geval is.

Projectomschrijving

In de noordelijke stadsrand van Sint-Niklaas wordt de bestaande Clementwijk uitgebreid met een duurzame groene woonwijk. In een eerste fase zal Clementwijk² plaats bieden aan 400 energiezuinige woningen bestemd voor verschillende bewonersgroepen en een groot natuurrijk park van 4 ha. In een tweede fase wordt de wijk verder uitgebreid tot 700 woningen en met collectieve voorzieningen zoals een school, kinderopvang en een buurtwinkel. De wijk ligt op 2 kilometer in vogelvlucht van de Grote Markt. De ambitie is om hier een duurzame wijk van te maken in alle opzichten: wonen, ecologie, mobiliteit en participatie.

Reeds in het oorspronkelijk Masterplan (2006) werden duurzame mobiliteitsprincipes opgesteld en deze werden gaandeweg het proces (nieuw Masterplan, Beeldkwaliteitsplan, Ontwerp Publieke ruimte) nog aangescherpt.  De oorspronkelijke oost-west ontsluiting voor gemotoriseerd verkeer moest wijken voor een fiets- en wandelpromenade om zo een veilige en comfortabele fietsverbinding te realiseren naar de fietssnelweg. De buslijn werd aangepast om de bereikbaarheid met het openbaar vervoer te verbeteren. Autoroutes tussen de woonlobben onderling werden geschrapt en deelwagens werden geïntroduceerd. Een Duurzaamheidsleidraaad en Beeldkwaliteitsplan werd opgesteld zodat in een latere fase een Kwaliteitskamer de verkavelingsaanvragen kon beoordelen, ook op het vlak van mobiliteit (ontsluiting, parkeerorganisatie). De ontsluitingsstructuur bestaat enerzijds uit een fijnmazig rastervorming wandel- en fietsnetwerk en anderzijds een boomstructuur met 2 ontsluitingswegen voor het gemotoriseerd verkeer. Er werd in het bijzonder ook aandacht geschonken aan de relatie met de aanpalende wijken voor fietsers en voetgangers.  De verblijfsstraten werden ontworpen als speel- en leefstraten om traag verkeer en dus mengen toe te laten. Het bezoekersparkeren werd gebundeld in 4 parkings voor bezoekers aan de rand van de wijk om deze zo autoluw mogelijk te maken. Enkel bewoners rijden de lobben nog in om in het woonveld te parkeren. Het parkeren op straat is niet voorzien (en is bovendien onmogelijk door het smal profiel: 4,7 m) en is bovendien nog eens niet mogelijk door het statuut van woonerf wat de verblijfskwaliteit en het fietsen en wandelen nog eens bevordert.

Initiatiefnemers

• Stad Sint-Niklaas

Contact

Bart van Lokeren, beleidsadviseur, afdeling plannen en ontwikkelen

• bart.vanlokeren@sint-niklaas.be
• 03/778.32.31

Locatie

Sint-Niklaas

Betrokken partijen

Het project is een samenwerking tussen de Stad Sint-Niklaas, de sociale huisvestingsmaatschappijen Sint-Niklase Maatschappij voor de Huisvesting en Waasse Landmaatschappij, Interwaas, de private partner Matexi. Cohousing Waasland stapte later mee in het trajext. Het ontwerp is van Fris in het Landschap vof i.s.m. Sweco Belgium. De kwaliteits- en duurzaamheidsbewaker is evr-Architecten (gespecialiseerd in duurzame projecten).  Een Werkgroep en Stuurgroep begeleidde het proces. Het eerste voorontwerp werd voorgesteld op een ruim bijgewoonde bewonerswandeling algemene informatie in een tent en borden met sfeerbeelden langs een parcours op het terrein. Ook bij voor de aanvang van de werken werd de bevolking geïnformeerd over het uiteindelijke ontwerp en de mogelijke hinder tijdens de uitvoering.

Evaluatie

Tussen de wens om een project te realiseren en de effectieve realisatie zit heel wat jaren voorbereidingstijd. In de case Clementwijk duurt het uiteindelijk 10 jaar alvorens op het terrein kan gestart worden. Iedereen van in het begin mee hebben achter hetzelfde project met dezelfde ambities is cruciaal. Hierbij moet wel rekening gehouden worden met de toekomst (bv. evolutie duurzaamheid) en de veerkracht (flexibiliteit) van het plan zodat het project nog actueel is op het moment dat het effectief gerealiseerd wordt. Je moet bijgevolg vooruit durven kijken en ambities hoog houden, soms tegen de stroom in, en volhouden.
Een gemiste kans in het project is het collectief bewonersparkeren op de rand van de wijk. Hiervoor kon geen draagvlak bij de partners gevonden worden.

Investering

• Jaar: 2017 – …
• Raming aanleg publieke ruimte fase 1: € 8.559.554,96 (incl. btw) waarvan parkaanleg: € 2.122.975,02 (incl. btw)
• Stadsaandeel: € 2.893.319,34 (incl. btw)
• Aandeel private partner: € 3.189.015,90 (incl. btw)
• Subsidieerbare werken VMSW: € 1.654.206,29 (incl. btw)
• Stadsvernieuwingsfonds: € 1.800.000
• Agentschap Natuur en Bos (HPG): € 150.000