Brochure ‘Leren van Leefbuurten’
Sinds 2021 begeleiden het Team Vlaams Bouwmeester en Fietsberaad Vlaanderen zeven lokale besturen in de transformatie van een van hun woonbuurten tot een echte Leefbuurt. Dit traject loopt nog en de realisaties zullen pas vanaf 2024 zichtbaar worden. De inzichten uit de voorbereidingsfase staan gebundeld in het tussentijds rapport ‘Leren van Leefbuurten’.
Vanuit de gedeelde overtuiging dat grensverleggende realisaties een sneeuwbaleffect kunnen veroorzaken, lanceerde het Team Vlaams Bouwmeester samen met Fietsberaad Vlaanderen, het Agentschap Binnenlands Bestuur en Vlaams minister van Binnenlands Bestuur Bart Somers de projectoproep Leefbuurten. Deze richtte zich tot gemeenten die zich wilden engageren voor een geïntegreerde herinrichting van de publieke ruimte in een van hun buurten. Van juni 2021 tot december 2022 werden Dilbeek, Huldenberg, Wevelgem, Tessenderlo, Mol, Muizen (bij Mechelen) en Halle op intensieve wijze ondersteund in de opmaak van een projectdossier en de aanstelling van een ontwerpteam voor hun Leefbuurt. Met dit traject willen we aantonen dat het mogelijk is om ook in gewone, alledaagse woonbuurten de inrichting van de publieke ruimte niet enkel met een verkeerskundige blik te benaderen, maar als een volwaardige ontwerpopgave. Daarbij gaat evenveel aandacht uit naar actieve mobiliteit, ontharding en vergroening als naar een hoge leef- en omgevingskwaliteit.
Afgezien van meerdere proefopstellingen en quick wins zullen de realisaties van de Leefbuurten pas vanaf 2024 zichtbaar worden op het terrein. Maar het doel van dit traject is meer dan de realisatie van zeven voorbeeldige projecten: ook uit het proces zelf kunnen we leren. We zien de zeven Leefbuurten dan ook als proefprojecten die ons kunnen bijbrengen wat nodig is om van de geïntegreerde inrichting van het openbaar domein een reguliere praktijk te maken. De projecten kunnen inspirerend zijn voor andere lokale besturen, maar ook voor andere overheden die via subsidies, projecten, regelgeving of instrumenten allerhande betrokken zijn bij de herinrichting van de publieke ruimte.
Waar de voorgaande brochure ‘Buurten met lef, buurten vol leven’ focust op het concept van de Leefbuurt aan de hand van het verkennend onderzoek, belichten we in de brochure ‘Leren van Leefbuurten’ de tussentijdse resultaten van het begeleidingstraject van de zeven projecten. Deze brochure is opgevat als een leidraad voor eenieder die een Leefbuurt wil realiseren. In het eerste hoofdstuk schetsen we de specifieke context van elk project, we geven inzicht in de belangrijkste ambities van het bestuur en in de manier waarop het gekozen ontwerpteam daaraan beantwoordt. Daarnaast geven we ook mee op welke problemen we gebotst zijn en hoe je daarmee kan omgaan. Nogal wat uitdagingen zullen andere lokale besturen bekend in de oren klinken. In het tweede hoofdstuk hebben we de ervaringen gebundeld in twaalf algemene aanbevelingen voor de praktijk: aandachtspunten met betrekking tot het proces en het bepalen van de ambities, maar ook tips voor het organiseren van participatie. Als bijlage reiken we een beknopt stappenplan aan voor de opmaak van een projectdossier en de aanstelling van een geschikt ontwerpteam.
12 lessen
- Werkzaamheden zijn meer dan een noodzakelijk kwaad.
- Een duidelijk ambitiekader vormt de basis voor de Leefbuurt.
- Openbaar domein is meer dan verkeersruimte.
- Een straat staat niet op zichzelf, de buurt is geen eiland.
- De toekomst begint vandaag.
- Sterke projecten vragen een sterk bestuur.
- Goede projecten worden goed geleid.
- Investeer in communicatie en participatie.
- Een veelheid aan projecten vraagt om een overkoepelend narratief.
- Draagvlak is geen doel op zich.
- Meten is soms weten.
- Ook tijdelijke of niet-infrastructurele ingrepen zijn waardevol.
Bestel de brochure gratis op www.vlaanderen.be/publicaties/leren-van-leefbuurten
Meer weten?
