Stad Leuven heeft van de hele historische binnenstad een MIX-wijk gemaakt. De stad maakte een nieuwe circulatieplan en verdeelde de binnenstad in zones waar geen doorgaand verkeer meer mogelijk is. Ook het openbaar vervoer en fietscomfort werden aangepast en de manier waarop de stadsdistributie hierin functioneert wordt momenteel voorbereid. Kernpunt in het realiseren van dit verkeerscirculatieplan is de upgrade van het openbaar domein waarbij zowel bottom-up initiatieven, co-creatie herinrichtingen als strategische heraanlegdossiers in een zeer korte tijdspanne werden gerealiseerd.  Resultaat is een aangenaam fietsbare en wandelbare binnenstad met tal van participatieve initiatieven om de vrijgekomen publieke ruimte groener en socialer in te richten.  

Goede ‘Fix the Mix’-praktijk

Dit project bevat alle eigenschappen van een MIX-wijk: autoluw, leesbaar fietsbaar, ontmoetingsruimte, nabije voorzieningen en verbindende netwerken.  

Projectomschrijving

De stad Leuven had verschillende doelstellingen die aanleiding gaven tot het nieuwe circulatieplan.  

– Belevingswaarde vergroten: Leuven is meer en meer een leefstad geworden waar de beleving en aantrekkelijkheid van het publiek domein een belangrijke katalysator is voor het aantrekken van nieuwe inwoners en bezoekers. Meer plaats voor beleving betekent dat de verkeersruimte afgebouwd moet worden. Zo blijft de stad tegelijk leefbaar voor bewoners en aantrekkelijk voor bezoekers. 
– Bereikbaarheid veilig stellen: Rekening houdende met de groei van bevolking, tewerkstelling en studenten weten we dat het aantal verplaatsingen in Leuven stevig zal blijven toenemen. De verkeerscapaciteit van de binnenstad is echter beperkt zoals in vele historische steden. Om de bereikbaarheid van het stadscentrum te blijven garanderen moet er meer ingezet worden op de ruimte-efficiënte stedelijke vervoersmodi zoals openbaar vervoer en actief verkeer (fietsen en wandelen).  
– Uitstoot verminderen: Leuven wil tegen 2030 klimaatneutraal zijn. De stad heeft een Klimaatactieplan 2014-2019 met een globaal actieplan met maatregelen op vlak van o.a. gebouwen, mobiliteit, energie en consumptie. Automobiliteit is een belangrijke CO2-bron, en dus een belangrijk werkpunt. Hieraan gekoppeld wordt er ook ingezet op milieuvriendelijke voertuigen in functie van het verbeteren van de luchtkwaliteit.  
 
Hoe heeft de stad dit gedaan? Door een autoluwe middeleeuwse kern in te voeren en de Ring ten volle zijn verdeelfunctie te laten opnemen. Doorgaande verkeersbewegingen werden geblokkeerd door de binnenstad in te delen in verschillende sectoren met voor de auto ‘ondoordringbare’ zones. Elke zone heeft een eigen logica:  
– Voetgangersgebied: geen parkeerplaatsen op openbaar domein & beperkte toegang 
– Autoluwe zone: parkeren voorbehouden aan bewoners en zorgverstrekkers 
– 5 stadsdelen: geen rechtstreeks verkeer tussen de stadsdelen; lussen voor het hoofdverkeer; woonstraten. 
 
Comfortabeler en veiliger fietsen is een extra aandachtspunt: 
Er werd extra ruimte voor de fiets gemaakt dankzij de volgende maatregelen: 
– zoveel mogelijk enkelrichting wegverkeer + dubbelrichting fietsverkeer; 
– fietspaden of fietssuggestiestroken op primaire lussen en busroutes; 
– waar nodig: fietslogo’s als eye-catcher(fietsstraten); 
– extra fietsenstallingen. 
En er is ook een fietsactieplan in opmaak. 
 
Ook werden er maatregelen genomen voor het Openbaar Vervoer in de binnenstad:  
– op de belangrijkste fietsassen passen bussen hun snelheid aan naar 20 km/u zoals bijvoorbeeld op de Bondgenotenlaan; 
– er rijden minder streekbussen door de binnenstad; 
– het aantal bussen over de Grote Markt werd verminderd; 
– gratis P + BUS vanaf randparkings is mogelijk; 
– de busvloot ondergaat een vergroening.  
 
Stadsdistributie, een andere belangrijke vorm van verkeer in de binnenstad, werd efficiënter georganiseerd:  

– kortparkeerplaatsen voor laden en lossen werd ingevoerd langs de rand van het kernwinkelgebied en in aanloopstraten door middel van ‘shop & go’ parkeerplaatsen. Je mag op deze plaatsen maximum 45 minuten parkeren;  
– er zijn nieuwe venstertijden voor leveringen. Op de Bondgenotenlaan mag niet geleverd worden tijdens de piekuren (7 –9 u < > 15 –18 u). In de binnenstad gelden volgende levertijden: 6u -11h en 18u30 –20u30. 

Initiatiefnemers

Stad Leuven 

Afdeling mobiliteit – directie ruimtelijke ontwikkeling 

Professor Van Overstraetenplein 1 – 3000 Leuven 

www.leuven.be

Contact

Tim Asperges 

• Ruimtelijk planner – adviseur mobiliteit 
• Afdeling mobiliteit – directie ruimtelijke ontwikkeling 
• +32 (0)16 27 25 68 
• tim.asperges@leuven.be 

Locatie

Leuven

Betrokken partijen

Aanleiding voor de uitwerking van het circulatieplan was de ‘werf autoluwe binnenstad’ die ontstond vanuit het partnership van Leuven2030 waarin Leuvense ondernemingen, kennisinstellingen, bewoners en de stad Leuven zelf projecten opstarten in functie van Leuven2030. Uit deze werf ‘autoluwe binnenstad’ ontstond een soort ‘burgerbeweging’ met inwoners en ondernemingen die actief werk wilden maken van een autoluwe binnenstad. In samenwerking met de stad Leuven ontstond op die manier een participatietraject met een mix van bottom-up initiatieven, co-creatie van tijdelijke herinrichtingen en strategische heraanlegprojecten.  
 
Er zijn verschillende participatieprojecten om de openbare ruimte kwaliteitsvoller te maken:  
– met behulp van tijdelijke aanleg van pleinen en straten via het Bottom up project ‘Straten Vol Leuven’; 
– via een co-creatie proces ‘Kom op voor je wijk’ waarbij een participatief ontwerp voor de heraanleg centraal staat; 
– de stadsdiensten combineren in hun programma’s voor het openbaar domein systematisch ontwerp door experten en een participatieluik. 
 
Dankzij het circulatieplan zijn veel woonstraten in Leuven autoluw geworden. Dit wordt aangegrepen door verschillende buurten om de straat terug te claimen. Inwoners zoeken samen mee naar oplossingen. Vaak gaat het niet zozeer over het technische ontwerp, maar over hoe de buurt sociaal versterkt kan worden. 

Evaluatie

Stad Leuven liet in mei 2016 en in mei 2017 op een zeventigtal plaatsen in de binnenstad en op de ring metingen uitvoeren. Dit is een overzicht van de belangrijkste cijfers:

Op een gemiddelde werkdag: 

• 26 % meer fietsverkeer op ring 
• 32 % meer fietsverkeer in binnenstad
• 8 % minder autoverkeer in de binnenstad  
• 9 % meer autoverkeer op ring  

Op een gemiddelde werkdag is de verhouding fiets-autoverkeer in de binnenstad veranderd: 

• 33% fietsers tegenover 63% auto’s in 2016 
• 41% fietsers tegenover 54% auto’s in 2017 

Op een gemiddelde werkdag is de verhouding fiets-autoverkeer op de ring veranderd: 

• 7 % fietsers tegenover 86 % auto’s in 2016 
• 9 % fietsers tegenover 85 % auto’s in 2017 

De capaciteit van de ring is nergens overschreden, alleen is het aan sommige kruispunten drukker (bv. Tiensepoort).  

Het aantal voetgangers blijft ongeveer stabiel. 

Busgebruik stijgt met 11,7 %, meer gebruik van winkelticket op zaterdag en de formule P+Bus. 

Aantal in-en uitrijdbewegingen in een publieke parking stijgt met 8 % wat een indicatie is dat de bezoekers Leuven niet links hebben laten liggen omwille van het verkeerscirculatieplan. Het zoekverkeer in straten voor een parkeerplaats daalt. 

Investering

Uitvoeringstermijn / jaar van realisatie: 

• Begin 2015 tot mei 2016 (= gemeenteraadsbeslissing): uitwerking verkeerscirculatieplan en participatie en consultatieproces.  
• Mei 2016: gemeenteraadsbeslissing fase 1 en fase 2 
• September 2016: uitvoering fase 1 
• September 2016 – Oktober 2018 heraanleg publiek domein (Ladeuzeplein, Hooverplein, Justis Lipsiusplein, ….) 
• Maart 2019 uitvoering fase 2