Samenvatting

Zele heeft een enorme verbetering in verkeersveiligheid gerealiseerd. In het schooljaar 2022-2023 daalde het aantal fiets- en voetgangersongevallen met meer dan 40%. Deze vooruitgang is te danken aan een doordacht en toekomstgericht mobiliteitsplan, waarin de actieve weggebruiker centraal staat.

Projectbeschrijving

Fietsen in Zele was lange tijd niet aantrekkelijk. 6.000 auto’s kruisten dagelijks de markt van Zele. Deze problematiek kadert in een groter geheel van leefbaarheid in het algemeen. Om het tij te keren, was een lang en grondig proces nodig, met duidelijke stappen, advies van studiebureaus en betrokkenheid van belangengroepen en inwoners. Het resultaat is een allesomvattend mobiliteitsplan om de woon- en handelskern verkeersveiliger en leefbaarder te maken. Eerst werd een schets gemaakt van de huidige verkeersleefbaarheid en een doorkijk naar de toekomst door drie onafhankelijke studiebureaus. Nadien volgden een participatietraject, een testfase met monitoring en handhaving, en als laatste werden aanpassingen doorgevoerd.

Het STOP-principe als basis

Het uitgangspunt van het plan is het STOP-principe: op de eerste plaats komen stappers en trappers, daarna openbaar vervoer en pas als laatste de wagen. Verder steunt het mobiliteitsplan op zes principes, die allemaal in meer of mindere mate de veiligheid van fietsers positief beïnvloeden:

• Kern bereikbaar voor bestemmingsverkeer
• Fietsveiligheid en het STOP-principe
• Snelheidsremming
• Veilige schoolomgeving
• Bescherming van woonstraten en -wijken
• Anders parkeren

Circulatieplan als motor van verandering

De motor van dit alles is het circulatieplan, dat een grote impact heeft op elk van de zes principes. Specifiek rond principe 2 werd een fietsrouteplan uitgewerkt. De voornaamste aanpassingen in het kader van dat plan zijn van infrastructurele aard.

Het centrum werd omgevormd tot een fietszone met een snelheidsregime van 30 km/u. Kruispunten werden conflictvrij gemaakt, en het circulatieplan zorgt ervoor dat fietsers nu comfortabel en veilig door de woonwijken kunnen rijden. De circulatiewijzigingen zijn namelijk gericht op het terugdringen van doorgaand verkeer.

Niet alle veranderingen vereisen zware infrastructurele werken. Een aantal kleine ingrepen kan al veel effect hebben, zoals het wijzigen van verkeersborden, het voorzien van een rijbaankussen of het aanbrengen van een wegversmalling.

Betrokken partijen

Veranderingen in het dagelijkse leven van mensen liggen altijd gevoelig. Om ervoor te zorgen dat het draagvlak van het nieuwe mobiliteitsplan zo groot mogelijk was, koos de gemeente voor een begeleidend participatietraject. Het traject startte met een online verkeersplatform waar deelnemers verschillende scenario’s konden afwegen. Zestig mensen kozen in vier sessies uit drie ontwerpen een voorkeurscenario. Het gekozen ontwerp werd vervolgens tijdens tien wijkraden voorgelegd aan bijna 700 geïnteresseerde Zelenaars. Op deze momenten werd ruimte gecreëerd om kritische vragen te stellen en suggesties te doen.

Nadat de dienst Mobiliteit verder had gesleuteld aan het voorkeurscenario op basis van de input uit de wijkraden, was het tijd voor een testfase van een jaar. Zo kon de gemeente op het terrein zien wat werkt en wat niet, en kon men ingrijpen waar nodig. Om de situatie voor en na de doorgevoerde maatregelen te vergelijken, werden er metingen uitgevoerd.

Zele zet in op een sterk en levendig centrum voor lokale handelaars en wil dat zo houden. Omdat een leefbare kern ook voor hen essentieel is, werden zij nauw betrokken bij het circulatieplan via een op maat gemaakt participatietraject. Dit traject omvatte vier werkgroepen, waarvan de eerste zich richtte op het monitoren van het circulatieplan, met bijzondere aandacht voor de economische impact van mobiliteit.

Evaluatie

Tijdens de testfase kwamen enkele knelpunten naar boven. Zo bleek het centrum overbelast door de wijziging van de Lange Akker naar een straat met één rijrichting. Deze straat werd opnieuw opengesteld in beide richtingen, maar met toevoeging van snelheidsbeperkende maatregelen. Er werden circulatiemaatregelen in het leven geroepen om doorgaand verkeer in het centrum een halt toe te roepen. Het probleem verplaatste zich hierdoor naar de Tuinwijk. Hierop werd de rijrichting in twee straten gewijzigd, werden bepaalde tracés aangepast, werd de signalisatie eerder geplaatst en werd een sensibiliseringscampagne opgestart die steunt op wederzijds respect. Als laatste punt werd de bereikbaarheid van de Markt herbekeken. De Markt werd autoluw gemaakt, waardoor de invoering van enkelrichtingsverkeer in de De Deckerstraat overbodig bleek. Dit werd dan ook teruggedraaid, waardoor mensen met een verminderde mobiliteit nu opnieuw via de dubbelrichtingsstraat hun voor hen gereserveerde parkeerplaatsen kunnen bereiken.

Vanaf 3 april 2023 werden deze punten aangepast. Dankzij de constante monitoring en handhaving van de politie kon het gemeentebestuur een zeer positieve evolutie waarnemen. Tussen juli 2021 en mei 2022 werden er 41 letselongevallen opgetekend. Bij 31 ervan waren voetgangers of fietsers betrokken. Deze cijfers zijn in dezelfde periode het jaar daarop met maar liefst 40% gedaald. Wel werd een stijging in blikschade bij auto’s vastgesteld. De oorzaak hiervan is wellicht het grote aantal veranderingen in infrastructuur, bijvoorbeeld nieuwe paaltjes met als gevolg afgereden autospiegels.

Investering

2022 – 2023

• Totale budget: € 530.000/jaar
• Financiële partners:
  • Gemeente Zele

Initiatiefnemers

• Dienst Mobiliteit
• Hans Knop

Contact

Hans Knop

• hans.knop@zele.be

Locatie

Zele

Extra informatie

• Details van het proces
• Analyserapport verkeersleefbaarheid
• In de pers: artikel VRT
• Filmpje over Zele (1 van de 5 video’s op ons YouTube-kanaal, waarin de effecten, kosten en het draagvlak van elke maatregel voor veilig fietsverkeer helder worden toegelicht): #2 Zone 30. Praktijk Zele