Gent, Dilsen-Stokkem en Boechout zijn fietsgemeentes van 2024. Dat werd op 13 mei bekend gemaakt door minister Lydia Peeters.

De verkiezing Fietsgemeente/-stad is een initiatief van de Vlaamse Stichting Verkeerskunde. Via een publieksbevraging gaat die na in welke gemeenten het aangenaam fietsen is.

De resultaten van die enquête leverden 9 genomineerden op, telkens verdeeld over 3 categorieën. De categorieën werden opgedeeld per inwonertal. Categorie 1 zijn de centrumsteden. In categorie 2 vallen de gemeenten met meer dan 20 000 inwoners en in de kleinste categorie zitten de gemeenten met minder dan 20 000 inwoners. De 9 laureaten kregen een studiebureau over de vloer dat een grondig terreinonderzoek deed. Op basis hiervan werden 3 winnaars geselecteerd.

Gent als koploper in fietslogistiek

Gent zet steevast de fiets centraal in haar stedelijke mobiliteit. Het begon met het circulatieplan en gaat nu verder met het herontwerp van openbare ruimtes, waarbij de behoeften van fietsers en voetgangers voorop staan, zelfs in historische smalle straten. De stad streeft naar 30 km/u in alle woonwijken en conflictvrije kruispunten en zet in op intelligente verkeerslichten.

Teams voor fiets- en voetgangersbeleid adviseren samen over openbare ruimtes, terwijl een voetgangersnetwerk wordt ontwikkeld om conflicten tussen beide netwerken aan te pakken. Oversteekbaarheid voor fietsers en voetgangers is prioriteit boven autoverkeer. De stad verwijderde hindernissen op fietsroutes en pakte tramroutes aan.

Gent heeft met de fietsambassade een nieuwe norm gezet voor fietsdiensten, waaronder fietscoaching, tweedehandsfietsen tegen een gereduceerd tarief en fietsverhuur.

Gent is ook koploper op het gebied van fietslogistiek, met bedrijven zoals Cargo Velo en samenwerkingen met bekende leveringsdiensten. In 2023 werd een stedelijk logistiek plan goedgekeurd, met een focus op fietslogistiek voor eerste en laatste kilometers, vooral binnen de ringweg (R40). Een garagebox werd omgebouwd tot een micro-overslaghub voor koeriersdiensten, met een testkaravaan om bedrijven te helpen cargofietsen te testen.

De stad investeert ook in fietsparkeerplaatsen, met een ‘100m-norm’ voor toegankelijkheid. Fietsenstallingen worden continu gemonitord en uitgebreid, zelfs bij grote evenementen waar autoparkings worden omgezet in fietsenstallingen. Het vergunningen- en subsidiereglement voor deelfietsen draagt bij aan een gevarieerd aanbod.

Gent positioneert zich ook als een fietsstad, met evenementen zoals Velo-City in juni en initiatieven zoals ‘De Grote Trek’, waarin schoolroutes worden verbeterd. Ze organiseert ook elke drie jaar een Onderzoek VerplaatsingsGedrag waarbij telkens meer dan 2000 inwoners bevraagd worden. De stad realiseerde ook 10 fietskunstwerken (bruggen en tunnels) die de netwerken vervolledigden overheen water- en andere infrastructuren.

Het juryrapport prijst de stad dat ze blijft innoveren, met projecten zoals kinderfietsenstallingen, fietstaxi’s en flexparkeerplaatsen. Deze inspanningen hebben geleid tot een groeiende fietscultuur in de stad.

Integrale aanpak in Dilsen-Stokkem

Dilsen-Stokkem heeft haar stedelijke ontwikkeling gecentraliseerd, waardoor het fietsbeleid integraal is opgenomen in de structuur. Dit voorkomt dat fietsbeleid slechts een onderdeel is van het takenpakket van de mobiliteitsambtenaar. De stad heeft sterke relaties opgebouwd met regionale en provinciale partners, zoals AWV en De Vlaamse Waterweg, waardoor lokale en bovenlokale netwerken op elkaar afgestemd worden.

Het fietsplan van Dilsen-Stokkem richt zich op verschillende netwerken, waaronder functionele fietsroutes en toeristische fietspaden, met speciale aandacht voor veilige schoolomgevingen. De stad investeert in het oplossen van ontbrekende schakels in de fietsinfrastructuur, zowel op lokaal niveau als in samenwerking met regionale partners. Ze nam ook concrete maatregelen, zoals het creëren van verkeersvrije zones rond scholen en sportfaciliteiten, en het verbeteren van gevaarlijke kruispunten. Daarnaast realiseerde de stad tijdens deze legislatuur verschillende fietskunstwerken.

Dilsen-Stokkem heeft een actief beleid voor dataverzameling en biedt sinds 2020 fietsstimulansen aan werknemers én leerkrachten van het gemeentelijk onderwijs door 500 euro korting te beiden op de aankoop van een fiets voor woon-werkverkeer.

Het juryrapport prijst de geïntegreerde aanpak en samenwerking met verschillende partners waardoor Dilsen-Stokkem veel projecten op korte termijn kon realiseren, met een focus op kwaliteit en samenhang in het fietsnetwerk. Hierbij durft de stad ook maatregelen nemen ten nadele van de auto.

Innovatie troef in Boechout

Boechout plaatst de fiets centraal in haar beleidsnota voor 2019-2025, met concrete doelstellingen en acties in verschillende beleidsdocumenten, waaronder het mobiliteitsplan en de bouwcode. De stad bevordert participatie door bewoners te betrekken bij projecten en zet sterk in op dataverzameling voor een goed inzicht in het fietsverkeer.

Het fietsbeleid van Boechout is integraal en geïntegreerd, met een focus op het creëren van een kwalitatief en geïntegreerd fietsnetwerk in zowel het centrum als het buitengebied. Er worden innovatieve maatregelen genomen, zoals fietsstraten met tegenrichting verhoogde borduur en gekleurde asfalt voor landbouwwegen.

Boechout investeert ook in fietsinfrastructuur op gewestwegen en kruispunten met fietssnelwegen, en houdt rekening met buitenmaatse fietsen in fietsenstallingen. De stad stimuleert het gebruik van de fiets met de plaatsing van Donkey Republic-fietsen en elektrische deelbakfietsen.

De gemeente blijft vooroplopen op het gebied van fietsinnovatie en investeert voortdurend in verbeteringen. Het bestuur en de medewerkers zijn actief betrokken bij het fietsbeleid en streven naar continue verbetering.

Het juryrapport erkent Boechout als een vooraanstaande fietsgemeente, met een lange traditie en veel ervaring. De gemeente blijft zich inzetten voor verbeteringen, zoals het aanpakken van schoolroutes en het weren van sluipverkeer.

In totaal kregen 165 steden en gemeenten een fietsrapport met de resultaten van de bevraging. Check hier alle fietsrapporten.