Steden en gemeenten namen heel wat tijdelijke verkeersmaatregelen omwille van COVID-19. Sommige van die maatregelen zijn nuttig en dragen bij aan de groei van het fietsverkeer, andere zijn dat misschien minder. Hoe evalueer je nu best het effect van die tijdelijke maatregelen? En hoe zorg je ervoor dat je daarvoor goede informatie bij elkaar brengt die beslissingsnemers kan helpen? Daarvoor ontwikkelde Transport & Mobility Leuven in opdracht van Fietsberaad Vlaanderen dit evaluatiekader voor tijdelijke verkeersmaatregelen.

Een evaluatie is gericht op het verzamelen, interpreteren en presenteren van informatie met als doel de waarde van een resultaat of proces te bepalen. Een kader helpt om de beschikbare informatie doelgericht te verzamelen en te structureren. Zo kunnen beleidsmakers goed geïnformeerd worden en betrek je hen het evaluatieproces. Daarmee voed je het besluitvormingsproces. Het is belangrijk ruimte te maken om mobiliteitsmaatregelen te evalueren. Het helpt ook om het besluitvormingsproces over toekomstige maatregelen vlotter te laten verlopen, omdat je kan terugvallen op gedocumenteerde ervaringen en evaluaties.

COVID-19 is geen klassieke evaluatie

In een ’klassieke’ evaluatie stellen we ons de vraag wat de impact is van de maatregel op diverse vlakken. Waarom meten we deze impact? Welke mechanismen hebben er gespeeld? Hoe efficiënt verliep de implementatie? Meestal doen we dat aan de hand van een vergelijking tussen de situatie voor de maatregel en de situatie nadien. Er kunnen verschillende effecten zijn: de mogelijkheden van en keuzes voor de verschillende transportmodi, de perceptie van (potentiële) gebruikers, de verblijfskwaliteit van een straat of plek zoals oversteekbaarheid, verkeersveiligheid, luchtkwaliteit, geluid, bijkomende voordelen/nadelen met betrekking tot het milieu en klimaat, de (lokale) economie, het (lokale) energiegebruik, enz.

Ook de vraag stellen hoe de situatie zou geweest zijn zonder maatregelen, is belangrijk. Naast de verdere evolutie die we sowieso in de toekomst kunnen verwachten. Typisch aan de corona-crisis is dat ze een aantal van die evoluties – die al aan de gang waren (zijn) – sterk uitvergroot.

Doel en principes van het evaluatiekader

Het doel van het evaluatiekader is om aan te geven welke aspecten men best onderzoekt om een evenwichtige evaluatie te kunnen maken. Het kader stelt een aantal mogelijke (eenvoudige) onderzoeksacties voor, zoals:

• Uitvoeren van observaties
• Peilen naar de perceptie van verkeersdeelnemers
• Interviews van stakeholders: belangengroepen, vervoersaanbieders, gebruikersgroepen,…

De verzamelde informatie wordt gestructureerd, gerapporteerd en gesynthetiseerd. In de uiteindelijke beoordeling zullen onvermijdelijk accenten worden gelegd, maar uit het proces kan duidelijk het waarom blijken. Het doel is immers het formuleren en motiveren van aanbevelingen die de besluitvorming over de genomen (tijdelijke) verkeersmaatregelen kunnen faciliteren.

Dit evaluatiekader doorloopt het keuzeproces dat elke wegbeheerder moet maken. Daarbij zijn het wellicht één van de volgende opties in verband met de doorgevoerde maatregelen die zullen voorliggen:

1. De tijdelijke maatregel heeft positieve effecten en wordt behouden in de huidige vorm.
2. De tijdelijke maatregel heeft positieve effecten en wordt behouden in een definitieve vorm met eventueel extra versterkende aanpassingen. Daarbij worden de nodige infrastructurele maatregelen en definitieve signalisatie (en regeling) uitgevoerd.
3. De tijdelijke maatregel blijkt positieve effecten te hebben maar wordt nu niet behouden. In een latere fase zullen deze positieve effecten meegenomen in een definitieve inrichting.
4. De tijdelijke maatregel heeft geen/positieve effecten of te grote neveneffecten en wordt niet behouden.
5. De maatregel werkt niet op plaats waar hij thans werd geïmplementeerd maar heeft zeker potentie op andere plaatsen.

Hoe gebruik je het evaluatiekader?

Het evaluatiekader bestaat uit verschillende werkbladen (in een excel-document). Lees eerst aandachtig de algemene uitleg op het eerste werkblad. Op het tweede werkblad geef je aan welk vervoerssysteem (en welke elementen daarvan) je wenst te evalueren. Vervolgens passen de volgende werkbladen zich automatisch aan. De groene velden zijn de velden waar je informatie moet ingeven. Bekijk het evaluatiekader vooral als een leidraad die je helpt om niets over het hoofd te zien. Je kan er ook voor kiezen om gebruikers via andere kanalen (enquête, telefonisch,…) te bevragen en de resultaten globaal hierin te verwerken.

Vragen over de toepassing van het evaluatiekader? Bekijk hier de opname en de powerpoint van het begeleidende webinar.

Graag horen we welke ervaringen jouw gemeente heeft opgedaan met dit evaluatiekader. Waar leidde de evaluatie toe? Wat werd er uiteindelijke beslist? Was het evaluatiekader ondersteunend voor het evaluatieproces? Laats het ons weten op info@fietsberaad.be.