Stadsfietsroute Brugge (stad Brugge, Europees project Handshake)
De fietssnelweg behoort stilaan tot de Vlaamse woordenschat. Tegelijkertijd is het “Brugs Ei” al sinds 1992 autovrij. De stad Brugge stelde zich de vraag hoe geplande fietssnelwegen buiten het centrum verbonden konden worden met de kern. Hierbij werd er niet alleen vertrokken van de stadsring R30, maar ook vanuit de bestaande groene en blauwe netwerken en de cultuur-historische elementen. Zo ontstond een roadmap voor een stadsfietsroute of stadsfietsnet met een ruimtelijke ambitie: realisatie van fietsstraten & afgescheiden fietspaden, schrappen van parkeerplaatsen en heraanleg van stadspoorten.
Fietssnelwegen liggen voornamelijk langs grote infrastructuren: spoor-, water- of autoweg. Het zijn in de eerste plaats functionele routes, hebben een lage omrijfactor en zijn de belangrijkste regionale fietsassen om steden met de periferie en steden onderling te verbinden. Het netwerk van snelfietsroutes is grofmazig en niet altijd op maat van de stedelijke context.
Tegelijkertijd investeerde Brugge de voorbije decennia – net zoals de meeste Europese steden – in een heropwaardering van het stadscentrum. In 1992 al werd het Brugs Ei autovrij gemaakt. Tegelijkertijd werden ook fietspaden aangelegd. Met succes, het aantal fietsers steeg continu. De keerzijde van de medaille is dat er zwakke schakels ontstonden in het netwerk. Fietspaden conform de oude norm die ondermaats blijken voor de grote fietsaantallen.
De projectvisie is dan ook ambitieus: hoogwaardige fietsinfrastructuur creëren met een hoog fietscomfort, een vlotte doorstroming en verbeterde verkeersveiligheid enerzijds en bijdragen aan de stedelijke ontwikkeling anderzijds. Dit betekent dat er wordt vertrokken vanuit de bestaande ruimtelijke context (groene en blauwe netwerken en de culturele en historische elementen), maar ook vanuit een verkeerskundige analyse:
– Wat zijn de natuurlijke structurerende assen die de morfologie van Brugge vormen?
– Welke culturele voorzieningen worden dienen ook met de fiets ontsloten te worden?
– Wat is de herkomst en bestemming van het verkeer in en rond Brugge voor alle modi gelet op de ambitie om een modal shift naar de fiets te realiseren?
Als resultaat werd het routedenken vervangen door netwerkdenken. Het lokale stratennet (met het heropgewaardeerd stadscentrum en het motto ‘minder snelheid, meer stad’) wordt verbonden met het snelle, functionele fietssnelwegennet (in aanbouw).
Het eindproduct is een road map en beeldkwaliteitplan die de globale visie en context vertaalt in concrete doelstellingen:
– Elk segment wordt opgedeeld in wegdelen of knooppunten (in totaal meer dan 70 onderdelen)
– Voor elk wegdeel/knooppunt wordt een doelstelling, de betrokken actoren, de evolutie (quick win korte termijn, middellange en lange termijn) geformuleerd en een verantwoordelijke aangeduid
– Keuzes en besllssingen worden onderbouwd met een ruimtelijke analyse én verkeerskundige analyse
Er zijn drie typologieën van aanleg voor de stadsfietsroute:
a) Gemengd verkeer (max. snelheid 30km/u ; max verkeersintensiteit < 2000/dag)
b) Afgescheiden fietsinfrastructuur (max. 50km/u ; min. breedte 2m50 of meer) ; bv. Op de R30 tussen Gentpoort & Katelijne poort werd eind 2020 beslist door het College om – in het kader van het relanceplan – 44 parkeerplaatsen te schrappen (het ging om gratis parkeren, eerder gebruikt door niet-bewoners)
c) Aanpak van de poorten : bv. Kruispoortbrug wordt hernieuwd. Wel, de fiets moet daar nu in meegenomen worden
Betrokken partijen
De stadsfietsroute in Brugge is een voorbeeld van hedendaagse participatie. Er is ruimte voor informeren en debatteren, er wordt op verschillende niveaus gewerkt (beperkt met experts, breed met buurtbewoners).
Concreet werden er workshops & een transitie-arena georganiseerd met als doel het draagvlak te vergroten:
– Een workshop bij de kick-off (met een 20-tal ambtenaren) in de vorm van een fietstocht
– Een 2-daags symposium met een 20-tal ambtenaren en workshop
– Een transitie-arena gedurende één dag (25 januari 2020) met 40 Bruggelingen en experten. Hier werd het project voorgesteld en was er ruimte voor discussie
Bovendien werden in deze besprekingen ook vaak externe experts en beleidsmakers aan het woord gelaten (o.m. van Handshake-peter stadsbestuur Amsterdam).
Evaluatie
Tijdens de workshops “Fietsnetwerken van de toekomst” werd de Stadsfietsroute in Brugge naast de fietspaden op de Kleine Ring in Brussel gelegd :
1) Beiden hebben een evolutief karakter dat bijdraagt aan het draagvlak (Brugge dmv een roadmap en participatief traject, Brussel dmv tijdelijke inrichtingen)
2) Brugge integreert de stadspoorten en stedenbouwkundige aspecten van bij het begin. In Brussel ligt de focus op een korte periode tussen concept en uitvoering
3) Beide projecten schrappen een aanzienlijk deel van de parkeerplaatsen om plaats te maken voor de fiets
4) Brussel startte onmiddellijk met het tekenen van de plannen (in house), in Brugge werd eerst een road map of beeldkwaliteitsplan ontwikkeld (via aanbesteding)
In de evaluatie door stad Brugge wordt opgemerkt dat de Stadsfietsroute niet past binnen de huidige semantiek (bv. Fietssnelweg) en indeling van de fietsinfrastructuur (bv. Hiërarchisering BFF). De Stadsfietsroute in Brugge :
– bevindt zich in de hiërarchie tussen fietssnelwegen en lokale wegen (voetgangerszone, zone 20, 30, fietsstraten, fietszone…)
– viseert een combinatie van recreatief en functioneel gebruik door de meest aantrekkelijke (niet altijd de snelste) route voor te stellen
– is ontworpen voor een heterogene groep fietsers en fietsverplaatsingen. Fietsers mogen niet gedwongen worden in een onaangepaste of irrelevante infrastructuur
– is gelijkaardig aan de stedelijke fietsroute/-netten zoals in Genk, Lommel, Gent, Antwerpen…
In de studie worden eveneens complementaire doorgaande fietsroutes voorgesteld, naast de stadsfietsroute, met het oog op een verdere ontwikkeling in de toekomst. Het gaat om volgende concepten: tangentiële route om zeehaven Zeebrugge en bedrijven te ontsluiten; opschalen fietspad langs expresweg N31.
Investering
Het Europese project Handshake, waarbij 3 cycling capitals (Amsterdam, Kopenhagen en München) goede praktijken uitwisselen en 10 kleinere fietssteden (waaronder Brugge) op sleeptouw nemen. Brugge werkt rond het valoriseren van fietsdata, de studie voor een fietsbrug over de ring (R30) ter hoogte van het station, de kennismaking met de methodiek van bikenomics en de stadsfietsroute.
– Totale budget Europees project Handshake alle steden: 4.859.094 € (100% gefinancierd door EU)
– Totale budget stad Brugge Handshake project: 213.313 € (100% gefinancierd door EU)
– Totale budget voor de studiekost FR30: (afgerond) 95.000 € (incl BTW) (100% gefinancierd door EU)
-Financiële partners + %: Europa, stad Brugge personeel