Ecoveloduct in Waasmunster: veilige fietsroute en ecosysteem voor dieren

Samenvatting

De Oudeheerweg-Ruiter in Waasmunster verbindt de wijken Ruiter en Heiken met natuurgebied De Vaag en de wijk Heide door middel van een brug over de E17. Deze brug, die al op leeftijd was, werd door de gemeente Waasmunster als onveilig bestempeld voor gemotoriseerd verkeer. Dit resulteerde in een autoluwe verbinding, wat de ideale basis vormde voor de omschakeling naar een ecoveloduct.

Projectomschrijving

Aan de heroriëntatie van de brug gaan twee belangrijke processen vooraf.

Versleten infrastructuur: een verbod voor gemotoriseerd verkeer

Eerst en vooral was de brug afgeleefd en dus verboden voor gemotoriseerd verkeer. Het Agentschap Wegen en Verkeer was oorspronkelijk van plan ze af te breken. Fietsers maakten gebruik van de verbinding, maar niet op grote schaal. Het natuurgebied aan de oostkant trok voornamelijk recreatieve fietsers, terwijl het tegelijkertijd een functionele verbinding bood tussen de wijken Heide, Ruiter en Heiken.

Ecologische prioriteiten: het Vlaams ActiePlan Ecologische Ontsnippering

Ten tweede tekende de Vlaamse overheid in 2020 een meerjarenprogramma uit om ecologische versnippering tegen te gaan: het Vlaams ActiePlan Ecologische Ontsnippering (VAPEO). Jaarlijks zijn er vijf miljoen dode dieren als gevolg van ons verkeer. Momenteel worden hun leefgebieden te vaak doorkruist door wegen, wat zorgt voor gevaarlijke confrontaties met gemotoriseerd verkeer. Het VAPEO streeft ernaar deze verbindingen tussen habitats te herstellen. De link die vandaag over de Oudeheerweg-Ruiter loopt, was een van de 15 prioriteiten die binnen een periode van vijf jaar zouden worden aangepakt.

Een succesvolle transformatie: het ecoveloduct

Dat is met succes gebeurd. Er werd eerst een nieuwe bovenstructuur voorzien voor de oude brug, om de stabiliteit ervan te garanderen. Gezien gemotoriseerd verkeer geen plek meer nodig had, kon er een ruim fietspad aangelegd worden, met daarnaast voldoende ruimte voor een brede berm voor de ecopassage. Deze berm is gescheiden van het fietspad door middel van boomstronken, ander groen en een verhoogde drempel. Langs beide zijden van de brug zijn houten afscheidingen met betonnen fundamenten geplaatst.Initieel wilde de gemeente de brug ook nog gebruiken voor agrarisch verkeer, maar vanwege de mate van versletenheid was dit niet mogelijk. Zelfs na herstel van de bovenstructuur zou dit nog te gevaarlijk zijn. Hulpdiensten kunnen wel nog steeds gebruik maken van de brug.

Ook de vleermuizen werden niet over het hoofd gezien: er werd voor het eerst in Vlaanderen geëxperimenteerd met een ‘hop-over’: een constructie met om de paar meter een paal en een vleermuizensilhouet, die ervoor zorgt dat vleermuizen op de juiste hoogte vliegen. De brug is dus niet enkel een ‘bermbrug’ voor dieren, maar in het geheel een ‘ecoveloduct’: met oog voor dier, fiets en verbinding. Voetgangers zijn uiteraard ook welkom!

Betrokken partijen

Er was veel belangstelling voor dit project, aangezien deze relatief kleine en eenvoudige ingreep veel positieve gevolgen met zich meebrengt.

Agentschap Wegen en Verkeer (AWV) als ontwerper, coördinator en uitvoerende partij.
Gemeente Waasmunster
Natuurpunt Waasmunster
Regionaal Landschap Schelde-Durme
ANB
Departementen Omgeving

Evaluatie

Het ecoveloduct moest ervoor zorgen dat fietsers, voetgangers en verschillende diersoorten veilig de E17 kunnen oversteken. Er werd specifieke aandacht besteed aan de vleermuizen. Ook de hulpdiensten moeten gemakkelijk over de brug kunnen gaan. Deze doelstellingen werden bij de opening van het ecoveloduct direct gerealiseerd. Een aantal onderdelen moesten echter achteraf nog worden verfijnd: zo werd er bij de carpoolparking van de E17 een wildrooster geïnstalleerd, en werd ook de locatie van de afrastering aan beide zijden van de brug gepreciseerd, zodat de dieren nog correcter worden geleid richting beide groenpolen.

Het profiel van het brugdek bleek onverwacht niet vlak genoeg te zijn, waardoor er nog nivelleringsbeton moest worden gegoten.

Monitoring van Vleermuizenpopulaties

Vóór de aanleg van het ecoveloduct zijn de populaties van doorstekende vleermuizen in kaart gebracht. Deze tellingen worden in 2025 herhaald, om een duidelijk beeld te krijgen van een hopelijk positieve evolutie.

Investering

2023

Totale budget: €1 000 000 (incl. BTW)
Financiële partners:
- Departement Omgeving, via VAPEO Europese subsidies
- Vlaams ActiePlan Ecologische Ontsnippering
Indeling budget:
- 100% Departement Omgeving via 100% Europese subsidies