​​​In Hasselt zijn als proefproject meerdere verkeerslichtenregelingen op de Groene Boulevard zodanig ingesteld dat de fietsers in elke cyclus tegelijk groen krijgen in alle richtingen: Alle Fietsers Tegelijk Groen (AFTG). Voor fietsers die het kruispunt tweemaal dwarsen, resulteert dit in een gemiddelde wachttijd die significant lager ligt dan bij een klassieke regeling  en door het vermijden van conflicten met gemotoriseerd verkeer wordt de verkeerssituatie voor fietsers veel veiliger. Dit past binnen de mobiliteitsvisie van de stad Hasselt waarin het gebruik van fietsen wordt gepromoot.

Dit project heeft tot doel een vlotte en veilige fietsroute langsheen de Groene Boulevard te realiseren en zodoende het aandeel van de fiets te verhogen. Meer specifiek wordt beoogd het links afslaan ter hoogte van deze kruispunten voor fietsers vlotter en veiliger te laten verlopen. Hierbij wordt de afwikkeling van andere vervoermodi ondergeschikt aan die van fietsers en voetgangers conform het STOP principe. Het werd toegepast op meerdere kruispunten op de Groene Boulevard in Hasselt.

Alle Fietsers Tegelijkertijd Groen (AFTG) is een manier om een fietsvriendelijke verkeerslichtenregeling te bereiken waarbij fietsers op een kruispunt vanuit alle (vier) richtingen tegelijkertijd groen krijgen (en de rest van het verkeer dus rood heeft). De fietsers kunnen tijdens deze fase van de fietspaden gebruik maken en niet van het kruispuntvlak (zoals vaak in Nederland gebeurt).

Tussen 1997 en 2000 werd de binnenring van Hasselt heringericht en omgevormd tot de huidige Groene Boulevard. Op dat moment werd er beslist om de verkeerslichtenregeling in de huidige vorm in te stellen.

Voordelen AFTG

• Er zijn geen conflicten met (rechts-)afslaande auto’s.
• Fietsers kunnen links afslaan in één beweging zonder extra stop.

Het eerste punt is van belang vanwege de verkeersveiligheid. Met name het conflict tussen rechtdoorgaande (of linksafslaande) fietsers en rechtsafslaande vrachtauto’s is erg gevaarlijk vanwege de dode-hoekproblematiek. Specifiek in Hasselt was één van de belangrijke redenen voor het invoeren van een AFTG de aanwezigheid van twee rechtsafstroken voor auto’s die in zacht conflict waren met overstekende fietsers. Dit creëert een onveilige situatie doordat het zicht van de rechtsafslaande auto’s gedeeltelijk versperd wordt door de andere rijstrook met afslaande auto’s.

Het tweede voordeel van AFTG is de korte gemiddelde en maximale wachttijd voor fietsers die links moeten afslaan. Omdat er slechts één fietsfase per cyclus is ingesteld, neemt de gemiddelde verliestijd van rechtdoorgaande fietsers echter wel toe. Ook krijgt het autoverkeer en de voetgangers te maken met langere wachttijden.

Het project werd uitgewerkt als een proefproject. Gelet op de positieve ervaringen voor fietsers met deze regeling, is ze nog steeds actief op een aantal kruispunten van de Groene Boulevard. Deze verkeerslichtenregeling draagt bij aan een duurzaam mobiliteitsbeleid voor de stad Hasselt. Het gebruik van de fiets wordt immers bevorderd door de Groene Boulevard (binnenring Hasselt) vlot en veilig te maken voor fietsers.

Onduidelijkheid wettelijk kader AFTG

Onlangs berichtte het BIVV dat zij AFTG’s in België willen onderzoeken, maar dat hiervoor een aanpassing van de Wegcode noodzakelijk is. De Wegcode, artikel 61.3.2, meldt dat “… wanneer de verkeerslichten op een kruispunt geplaatst zijn, mogen het groene of oranjegele licht slechts verschijnen wanneer de rode lichten branden voor het verkeer dat uit de dwarswegen komt”. De term ‘dwarswegen’ in deze tekst is echter voor interpretatie vatbaar. Sommigen zijn van mening dat dit artikel niet bedoeld kan zijn voor het regelen van het onderling conflict van fietsers met fietsers en voetgangers bij omgelegde fietspaden. Deze conflicten geschieden immers altijd buiten de lichtenregeling, dus volgens voorrangsregels. Alleszins is het wettelijk kader voor AFTG’s vandaag de dag nog steeds onduidelijk. Een verduidelijking op dit vlak zou bijdragen aan de verdere toepassing van deze techniek in België.

Initiatiefnemers

• Stad Hasselt

Contact

Maarten De Schepper

• Mobiliteitsambtenaar stad Hasselt
• +32 11 23 93 61
• maarten.deschepper@hasselt.be

Locatie

Op meerdere kruispunten op de Groene Boulevard in Hasselt o.a. het hier getoonde kruispunt tussen de Groene Boulevard en de Slachthuiskaai.

Betrokken partijen

I.v.m. met het ontwerp van de Groene Boulevard was er algemeen overleg en interactie met de bevolking en belangengroepen. Het Agentschap Wegen en Verkeer, Afdeling Expertise Verkeer en Telematica heeft dit project uitgewerkt in samenwerking met de stad Hasselt. Het ontwerpen en aanpassen van deze verkeerslichtenregelingen werd uitgevoerd door personeel van het Agentschap Wegen en Verkeer, Afdeling Expertise Verkeer en Telematica. Het ontwerpen en aanpassen van verkeerslichtenregelingen die onder beheer van het Vlaams Gewest vallen, hoort bij de dagdagelijkse taken van de Afdeling Expertise Verkeer en Telematica, een extra financiële inbreng van andere partijen was dus hier niet van toepassing.

Evaluatie

De Afdeling Expertise Verkeer en Telematica en de stad Hasselt volgen de goede werking van de verkeerslichtenregeling op. Via eigen monitoring en als reactie op meldingen en waarnemingen van gebruikers worden eventuele problemen aan de verkeerslichtenregeling geïdentificeerd en worden aanpassingen doorgevoerd. Het project resulteert in een veilige oversteek voor de fietsers die zich verplaatsen over de Groene Boulevard. Dit ontwerp van de verkeerslichtenregeling stimuleert dus het gebruik van de fiets, en draagt dus zeker bij aan een duurzamere mobiliteit.

Op het kruispunt aan de Kanaalkom is er slechts één fietsfase per cyclus die bovendien slechts op één moment in de cyclus kan voorkomen. Hierdoor is de gemiddelde wachttijd voor overstekende fietsers vrij hoog. Momenteel is men bezig om deze lichtenregeling zo aan te passen dat er op 2 momenten een aanvraag mogelijk is. Dit zal leiden tot een gemiddelde kortere wachttijd voor overstekende fietsers.

Verder leert ervaring met dit type verkeerslichtenregeling in Nederland dat AFTG niet voor ieder kruispunt geschikt is. In een onderzoek van de Fietsersbond in Nederland worden volgende regels bevonden om te bepalen of een kruispunt geschikt is voor AFTG:

• Het kruispunt (geometrisch) is niet te uitgestrekt: een te uitgestrekt kruispunt leidt tot lange groen -en ontruimingstijden, aangezien de snelheid van de actieve weggebruiker te laag ligt.
• De intensiteit van het gemotoriseerd verkeer is niet hoger dan 25000 motorvoertuigen/etmaal nl. meestal kruispunten waar er geen noodzaak is aan voorsorteerstroken.
• Er wordt tweemaal groen per cyclus voorzien: hierdoor halveert de gemiddelde wachttijd voor fietsers. Bovendien zal het aantal fietsers per groenfase kleiner zijn, waardoor de mogelijke zachte conflicten verminderd worden.
• De bromfietsers rijden op de rijbaan: het snelheidsverschil tussen de actieve weggebruiker en tweewielige motorvoertuigen is te groot. In de praktijk bleken de zware ongevallen namelijk steeds betrokken met bromfietsers.
• Het aandeel linksafslaand fiets- en voetgangersverkeer is meer dan 10%

Het aantal kruispunten dat in Vlaanderen voldoet aan deze regels, is vermoedelijk erg klein.