Mechelen werkt aan een actualisatie van haar fietsroutenetwerk. De stad verwacht de komende decennia een forse bevolkingsgroei die ook voor heel wat extra functioneel en recreatief fietsverkeer zal zorgen. Dat vraagt een versterking en uitbreiding van de snelle fietsverbindingen maar ook een lokaal netwerk van aantrekkelijke wijkroutes die volgens enkele heldere principes zijn ingericht.

Mechelen telde in 2020 87.000 inwoners, tegen 2040 zouden dat er 120.000 kunnen zijn. Als die nieuwe inwoners allemaal de auto nemen, loopt het verkeer in de stad ongetwijfeld vast. Om de groei te kunnen opvangen, wil Mechelen het huidige aandeel van de fiets in de verplaatsingen gevoelig opschroeven van 19 naar 28 procent. Dat vraagt een versterking en uitbreiding van het bestaande fietsroutenetwerk. ‘Er zijn al heel wat fietspaden gerealiseerd langs de steenwegen en er zitten er nog in de pijplijn. Ook van de fietssnelwegen wordt verder werk gemaakt, maar er is meer nodig. Het huidige netwerk is vooral radiaal, naar het stadscentrum toe. Veel attractiepolen, ook toekomstige, bevinden zich in de rand. Er zullen meer tangentiële verbindingen nodig zijn om die bestemmingen aan elkaar te linken. Daarnaast moeten er ook nog op het niveau van de wijken inspanningen gebeuren voor het lokale bestemmingsverkeer en om de fietsers naar de directe routes te leiden,’ zegt Geert Vercruysse van Vectris, dat samen met Createlli de studie voor het fietsroutenetwerk uitvoert.

Fietszones of wijkroutes?

In eerste instantie is het bestaande netwerk geanalyseerd en zijn de leemtes verduidelijkt. Daarnaast vond een online bevraging plaats van de Mechelaars en werd een klankbordgroep samengesteld met vertegenwoordigers van de senioren, de scholen, de Fietsersbond, de handelaars, de sportraad, de cultuurraad enzovoort. Dat leverde heel wat extra ‘Mechelen-terreinkennis’ op. Een derde onderzoek via Anyways, een soort routeplanner, gaf een goede indicatie van hoe fietsers zich nu verplaatsen en in hoeverre ze al dan niet gebruik maken van snelle routes. Geert Vercruysse: ‘Voor het realiseren van de verbindingen tussen de wijken onderling en met de attractiepolen en het stadscentrum zijn er twee mogelijke scenario’s: je kunt de al bestaande fietszone uitbreiden naar de wijken of je kunt bepaalde straten en routes selecteren als wijkfietsroutes. We hebben die twee pistes begin februari voorgelegd aan de fietsambtenaren van de centrumsteden, die regelmatig bijeenkomen op initiatief van Fietsberaad. Zij bevestigden onze voorkeur voor het tweede scenario. Natuurlijk kan in een wijk nog altijd een zone 30 worden gerealiseerd, maar de stad heeft ervoor gekozen om toch enkele routes te selecteren die we dan extra in de verf kunnen zetten als veilige fietsroutes.’ Op basis van de drie onderzoeken en het overleg met de experts heeft de stad in samenwerking met de studiebureaus een basisnetwerk van de (radiale en tangentiële) wijkroutes uitgetekend. De tracés hoeven niet rechttoe rechtaan te zijn of de snelst mogelijke verbinding te realiseren. Ze kunnen een verzamelende functie hebben naar snelle, rechtstreekse fietsverbindingen. Maar evengoed kunnen ze een veilig en aangenaam alternatief zijn voor die snelle routes.

Inrichtingsprincipes

Intussen zijn al enkele inrichtingsprincipes voor de wijkroutes uitgewerkt.

1. Ze zijn zoveel mogelijk autoluw met het oog op de veiligheid en het comfort van de fietsers.
2. De leesbaarheid en de continuïteit zijn belangrijk. Dat uit zich in de vormgeving, de vloer en de belijning. Fietsers hebben doorgaans voorrang en de oversteekplaatsen zijn maximaal beveiligd.
3. De wijkroutes hebben ook een grote belevingswaarde. Ze lopen als het mogelijk is langs parkjes en open ruimtes, er wordt ingezet op vergroening en het creëren van rustplekken.

‘Door die inrichtingsprincipes vast te leggen, willen we het geheel als één netwerk vormgeven en dat ook zo “in de markt zetten”. Het kernwoord is veiligheid: laat ik als ouder mijn kind van acht zelfstandig fietsen? Daar gaat het over,’ zegt Geert Vercruysse.

Ontwerpend onderzoek

In een volgende fase zullen de inrichtingsprincipes voor één van de routes vertaald worden in een ontwerp. Het resultaat van dat ontwerpend onderzoek wordt samen met het basisnetwerk van wijkroutes voorgelegd aan de stad, de klankbordgroep en de experts, en eventueel bijgestuurd. Vervolgens zal een actieplan met prioriteiten worden opgemaakt. De uitrol zal in fases gebeuren. Tegelijkertijd wordt ook werk gemaakt van een communicatieplan en -materiaal, zodat de Mechelaars op de hoogte zijn van de stedelijke visie om het fietsnetwerk te versterken en van de tracés en het uitzicht van de wijkfietsroutes.