De fiets wint terrein en vraagt meer ruimte. Maar veel wegen voldoen niet aan de voorwaarden om volwaardige fietspaden aan te leggen. Vaak is het ruimtelijk zelfs niet wenselijk, laat staan financieel haalbaar, om fietspaden aan te leggen. In de bebouwde kom is een fietssuggestiestrook een mogelijkheid om de plek van de fietser op de rijweg in gemengd verkeer beter zichtbaar te maken. Die strook is een visueel element, maar ze heeft in tegenstelling tot een fietspad geen juridische betekenis. Veel gemeenten zoeken ook naar een oplossing voor wegen met gemengd verkeer buiten de bebouwde kom. Ze willen de plaats voor fietsers er nadrukkelijker aangeven. Overal fietssuggestiestroken met een okergele slemlaag aanleggen is financieel een zware inspanning of vanwege de ruimtelijke context niet wenselijk. Een alternatief is de middenrijbaanmarkering (MRM). Daarbij wordt aan beide zijden van de weg een strook gemarkeerd die ongeveer even breed is als een fietssuggestiestrook en die plaats laat voor fietsers. Automobilisten mogen net als bij de fietssuggestiestrook over de gemarkeerde strook rijden.

Onderzoek naar effectiviteit van markeringen voor fietsen in gemengd verkeer

De vraag is of zo’n MRM fietsers meer ruimte geeft en tot veiliger gedrag van alle weggebruikers leidt. Fietsberaad Vlaanderen, Vias Institute en Mint nv hebben de effectiviteit van markeringen voor fietsen in gemengd verkeer onderzocht vanuit gedragsobservaties van weggebruikers. We hebben aan de hand van video-observaties onderzocht welke effecten markeringen hebben op het rijgedrag om zo de impact op de verkeersveiligheid te bepalen. De observaties of metingen werden uitgevoerd in Bornem en in Hasselt. Op beide locaties werd een baselinemeting zonder markering uitgevoerd, gevolgd door een meting met een MRM. In Bornem volgde dan ook nog een meting waarin de suggestiestrook met een okergele slemlaag gemarkeerd was. Bornem en Hasselt hebben de markeringen met eigen middelen aangebracht en zo mee geïnvesteerd in dit onderzoek.
Het gedrag van de weggebruikers werd geregistreerd door snelheidsradars en video-opnames. Op basis van de video-opnames werd de aard van de interacties tussen fietsers en gemotoriseerd verkeer gecodeerd (inhalen en kruisen), net als de afstanden tot de rand en tussen de weggebruikers onderling.

Resultaten

Uit het onderzoek blijkt dat de resultaten van de vijf onderzochte indicatoren – blijven de automobilisten achter een fietser of halen ze in; hoe groot is de zijdelingse afstand tussen auto en fietser; hoe ver rijdt de fietser van de wegkant; hoe groot is de afstand van de auto tot de rand van de weg; hoe snel rijden de auto’s? – niet eenduidig zijn. Het is niet zo dat één situatie (geen markering, MRM, slemlaag) significant beter scoort op alle indicatoren. De markering heeft alleen kleine effecten en die zijn niet eens altijd gelijk op beide locaties.
In Hasselt werden iets minder interacties geteld met automobilisten die fietsers op een te kleine afstand passeerden, wat in principe positief is. Maar het waren niet de automobilisten die hun gedrag aanpasten, wel de fietsers: vooral als ze met een groepje samen reden, fietsten ze dichter bij de rand van de weg. Samen met de verhoogde snelheid van de automobilisten is het effect daarom niet positief te noemen.

In Bornem leiden de markeringen ertoe dat de auto langer achter de fietsers blijft, in Hasselt is het net omgekeerd. Wat de zijdelingse afstand betreft neemt het aantal interacties met kleine afstand in Bornem zelfs licht toe. Algemeen doet de MRM de fietser meer naar de rand van de rijweg rijden, dat is minder het geval bij de slemlaag. Ook voor de positie van de auto is er geen eenduidig effect. In Bornem gaan de voertuigen meer naar het midden rijden bij het kruisen, dus dichter bij de kruisende fietser, wat negatief is. In Hasselt gaan ze bij de MRM meer naar de rand rijden, vooral als er geen ander verkeer is (terwijl je net het omgekeerde zou verwachten en hopen). En ten slotte de snelheid: die neemt op beide locaties toe.

Op basis van dit onderzoek blijkt dus noch de MRM noch de okergele slemlaag positieve effecten te hebben op de verkeersveiligheid.
Lees hier het volledige onderzoek.