Er zijn 20 keer meer fietsstraten in onze Vlaamse gemeenten dan bij het begin van deze legislatuur. Dat blijkt uit cijfers van OpenStreetMap. Het aantal kilometer steeg van 54 in 2019 naar 1.067 km. Fietsen en fietsbeleid zit duidelijk in de lift, ook bij de lokale besturen.

Fietsstraat in 8 op de 10 gemeenten

Het aantal gemeenten met een fietsstraat steeg het voorbije jaar van 221 naar 240. 80% van alle gemeenten heeft één of meer fietsstraten. De provincie Antwerpen telt het hoogste aantal gemeenten met een fietsstraat (94%), terwijl Oost-Vlaanderen het laagste aantal (73%) heeft. In Vlaanderen is er nu 1.067 km aan fietsstraten, verspreid over 240 gemeenten. Bij de start van de gemeentelijke legislatuur hadden slechts 48 gemeenten een fietsstraat, goed voor 54 km.

Grote en kleine gemeenten en steden

Het valt op dat in 2019 ook kleine gemeenten pionierden met de fietsstraat, vaak voor langere trajecten. De top 3 van gemeenten met de meeste kilometers fietsstraat bestond in 2019 uit Gent, Bonheiden en Machelen. Vandaag is dat Leuven, Mechelen en Brugge. Antwerpen en Gent volgen daar kort op. Gent introduceerde in 2011 als eerste de fietsstraat. De introductie van de “fietszone”, waarmee een aanééngelosten geheel van fietsstraten wordt gecreëerd, zorgde in 2019 voor een omwenteling. Kortrijk voerde in 2019 als eerste een fietszone in.

De coronacrisis zorgde voor een versnelling. Veel steden en gemeenten breidden de bestaande fietszone uit of introduceerden er een. Een stedelijke of dichtbebouwde kern, met veel bestemmingen en een beperkt aantal parkeerplaatsen, leent zich beter voor de introductie van fietszones. Het is logisch dat vooral steden nu de lijst aanvoeren, met dank aan de pionierende gemeenten.

Stijging van het fietsgebruik

Mede dankzij de fietsstraten steeg het fietsgebruik in Vlaanderen van 14% in 2019 naar bijna 20% in 2024. Lokale besturen speelden in op die trend en investeerden gemiddeld 15 à 20 € per inwoner in fietsbeleid. Hiermee realiseerden ze ook heel wat fietsstraten. Voor de fietsstraat of fietszone gelden wettelijke regels zoals max. 30 km/u, een verbod op inhalen van fietsers – waarop de politie kan controleren en verbaliseren.
Ter vergelijking: in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest heeft elke gemeente één of meerdere fietsstraten, met uitzondering van Elsene. In tegenstelling tot Vlaanderen en Brussel wordt de maatregel minder toegepast in Wallonië waar momenteel slechts 18 gemeenten een fietsstraat hebben. De stad Luik telt het grootste aantal km fietsstraten (12 km).