Recordbrekende files en meer aandacht voor gezondheid zorgden er het laatste decennium voor dat we meer en meer stilstaan bij welke vervoerswijze we gebruiken. Het Onderzoek Verplaatsingsgedrag van de Vlaamse overheid brengt deze modale verdeling jaarlijks mooi in beeld. Een belangrijke opsplitsing wordt echter over het hoofd gezien: evenementenmobiliteit. En dat terwijl evenementen vaak een grote impact hebben op mobiliteit… en andersom: mobiliteit bepaalt aanzienlijk hoe het evenement gepercipieerd en beleefd wordt. De Karel de Grote Hogeschool ging op onderzoek om deze kennis- en datakloof te dichten.

Achtergrond

De hogeschool detecteerde een grote nood aan een modal shift bij evenementen. Geluidshinder, verkeersdrukte, overlast voor omwonenden zorgen er allemaal voor dat een meer duurzame mobiliteit bij evenementen zich opdringt. Met deze studie wil KdG achterhalen hoe de vork nu echt aan de steel zit, en doet dit aan de hand van een aantal basisvragen: hoe kan je bezoekers overtuigen om duurzaam naar het evenement te komen? Hoe worden keuzes gemaakt en hoe kan je deze beïnvloeden? En waarom zou je als evenement, of als gaststad/-gemeente van duurzame verplaatsingen een prioriteit maken, voor die paar keer per jaar?

Methode

KdG koos voor een veelzijdige aanpak en schakelde hun eigen Onderzoekscentrum Publieke Impact in. Twee jaar lang deed dit team praktijkgericht, wetenschappelijk onderzoek met als doelstelling het verduurzamen van evenementenmobiliteit. Een wetenschappelijke literatuurstudie als basis ging vooraf aan kwalitatief en kwantitatief veldwerk. Het kwalitatieve luik bestond uit focusgroepen van bezoekers, het kwantitatieve uit online enquêtes met 1000 Vlaamse respondenten. De focus lag op gedrag, motieven, aantrekkelijkheid van bepaalde maatregelen en barrières die mensen tegenhoudt de auto aan de kant te laten. Een tweede uitgangspunt in de methodiek, zijn de testcases: drie willekeurige evenementen die de onderzoekers aangrijpen voor voeling met het terrein, premetingen, interviews op het terrein én postmetingen.

Resultaten

De onderzoeksgroep somt een aantal argumenten op om organisatoren, steden en gemeenten te overhalen om duurzame mobiliteit bij een evenement op de radar te zetten. Er worden vier voordelen voor de organisator opgesomd:

1. Duurzame mobiliteit verkleint de ecologische voetafdruk aanzienlijk
2. Er is minder overlast voor omwonenden, minder geluidshinder en minder kans op onverwachte verkeersdrukte
3. Je toont dat je duurzaamheid belangrijk vindt
4. Je helpt mee aan een modal shift voor evenementen die kan leiden tot een algemene modal shift

De online enquêtes pogen onder meer te achterhalen waarom bezoekers de auto nemen:

• Comfort (84%)
• Snelheid (80%)
• Weer (78%)
• Afstand (75%)

Het blijkt dat autogebruikers de kostprijs van hun autorit onderschatten, terwijl ze de snelheid ervan overschatten. Autokosten zijn veel minder zichtbaar dan bijvoorbeeld de prijs van een treinbiljet, dat bovendien ook nog eens overschat wordt. Kortingen verbonden aan evenementen zijn zo nog weinig bekend onder autogebruikers. Een opvallend resultaat is dat slechts 52% van de ondervraagden gebrek aan toegang tot openbaar vervoer aangeeft als drijfveer om met de auto te komen. Afstand blijkt een belangrijk argument te zijn om de auto van stal te halen. Toch blijkt dat 1 op 4 ondervraagden de auto neemt naar een evenement dat (minder dan) 5km van hun vertrekplaats ligt. Uit de groepsgesprekken kwamen dezelfde resultaten naar voor. Comfort is de belangrijkste drijfveer, maar betekent iets anders voor bezoekers met een andere vervoerskeuze: voor autogebruikers staat comfort voor vrijheid en veiligheid, voor deelnemers die het openbaar vervoer nemen betekent comfort het niet teveel overstappen en het kunnen loslaten eenmaal men op trein/tram/bus zit. Een laatste belangrijke conclusie is gerelateerd aan duurzaamheid: 60% van de bezoekers zegt klimaatverandering een belangrijk onderwerp te vinden, maar dit leidt niet altijd tot een duurzamere vervoerskeuze. Dit is de zogenaamde ‘travel paradox’. Een van de oorzaken is dat men niet gelooft in de impact van een individu op klimaatverandering.

In de peiling werd ook gepolst naar welke maatregelen autogebruikers zouden overtuigen om voor een duurzaam alternatief te kiezen. Dit waren de populairste antwoorden:

• Uitbreiding aanbod OV (62% eens)
• Shuttle bussen (62% eens)
• Veiligere infrastructuur (56% eens)
• Voordelen bij gebruik openbaar vervoer (51% eens)
• Beperken van parkeermogelijkheden (34% eens, 40% oneens)

De studie zet vooral in op de zachte maatregelen, die voor organisatoren gemakkelijker te implementeren zijn. Veel ervan kunnen de misvattingen de wereld uit helpen en zo duidelijk maken dat bovenstaande populaire maar dure maatregelen niet noodzakelijk moeten ingevoerd worden:

1. Zorg voor heldere informatie
2. Kies de timing van je evenement in functie van mobiliteit
3. Zet in op de community
4. Maak van openbaar vervoer een voor de hand liggende keuze
5. Beloon bezoekers die kiezen voor een duurzaam vervoersalternatief
6. Wees voorzichtig met straffende maatregelen voor autogebruikers
7. Creëer een beleving
8. Zet in op een fietsvriendelijke infrastructuur

Mobiliteitsplan

Niet elk evenement is evenveel gebaat bij elke maatregel. De kunst ligt in een slimme keuze en slimme combinatie:

1. Verzamel kennis

• Evenementenprofiel
• Evenementenlocatie
• Wat is de ‘origin to destination journey’ van je bezoekers?
• Welk type bezoeker verwacht je?

2. Kies de juiste maatregelen
3. Monitor en meet tijdens het evenement
4. Evalueer en stuur bij na het evenement

Conclusie

Geef je bezoekers de vrijheid die ze verdienen door een ruim aanbod aan mobiliteitsoplossingen te voorzien. Vertrek hierbij vanuit het principe de duurzame optie zo aantrekkelijk mogelijk te maken, maar duw de auto niet in het verdomhoekje. Vertrek van de kennis die je hebt, overleg met je stakeholders, kies je maatregelen en vergeet niet te meten om te kunnen evalueren.

Bedenkingen/onbeantwoorde vragen

De studie geeft de lezer voldoende achtergrond maar blijft toch behapbaar en overstelpt je niet met onleesbare data. Ze geeft een kant-en-klaar stappenplan dat vertelt hoe je aan de slag moet om de mobiliteit van je evenement in kaart te brengen en te verduurzamen. De studie zegt zelf te focussen op steden en gemeenten, maar lijkt bij haar stappen en maatregelen toch altijd naar de organisator van een evenement te verwijzen. Hoe gemeentes dan effectief ontlast kunnen worden, toch een van de doelstellingen van het document, moet je tussen de lijnen lezen.