Inzicht in oorzaken fietsongevallen: diepteonderzoek door VIAS

De evolutie van verkeersongevallen met actieve weggebruikers vergt aandacht. Diepgaand onderzoek van VIAS geeft DMOW inzicht in de oorzaken van ernstige fietsongevallen, maar deze kunnen niet zomaar veralgemeend worden naar alle fietsongevallen in Vlaanderen.

Op basis van pv’s van verkeersongevallen blijkt dat het niet correct verlenen van voorrang in 1 op de 3 ernstige fietsongevallen een rol speelt. Ongeveer twee derde van de ongevallen met doden en zwaargewonden ontstaat door menselijke fouten, waarbij automobilisten en fietsers ongeveer even vaak in de fout gaan. Ook gebrekkige infrastructuur speelt een rol in ongeveer 1 op de 4 ongevallen.

Gedeelde verantwoordelijkheid: zowel automobilisten als fietsers maken fouten

Een derde van de ongevallen kwam door fouten van fietsers, een derde door gedrag van andere weggebruikers, en in 15% was er gedeelde verantwoordelijkheid. In 18% was geen van beide partijen verantwoordelijk, bijvoorbeeld vanwege de wegbeheerder of omdat een weggebruiker onwel werd.

Twee derde van de ongevallen te wijten aan menselijke factoren

Ongeveer twee derde van de ongevallen is te wijten aan menselijke factoren, waarvan ongeveer 65% gelinkt is aan deze oorzaken. Voor fietsers is een verkeerde inschatting van het gevaar de meest voorkomende factor, net als voor andere weggebruikers. Fietsers onderschatten vaak het gevaar bij bepaalde situaties of manoeuvres, zoals inhalen op smalle fietspaden. Ook de illusie van zichtbaarheid speelt een rol, waarbij fietsers denken dat ze gezien worden terwijl dit niet het geval is. Onoplettendheid bij andere weggebruikers, zoals het niet zien van fietsers of het onoplettend openen van portieren, en het nemen van risico’s, zoals te snel rijden, zijn veelvoorkomende ongevalsoorzaken. Ongeveer een kwart van de ongevallen wordt toegeschreven aan infrastructuurproblemen, zoals smalle wegen, gebrekkige verlichting en obstakels op fietspaden. Ongeveer één op de drie ongevallen ontstaat doordat voorrang niet correct wordt verleend.

Inspectie infrastructuur

Het onderzoek van 80 locaties met ernstige of dodelijke fietsongevallen toont aan dat de infrastructuur tekortschiet voor fietsers, omdat deze niet vergevingsgezind is, zoals bijvoorbeeld een gebrek aan ruimte om uit te wijken. Er was ook een verband met problemen rond voorrangsregelingen, het type rotondes, verkeerslichtenregelingen en te smalle tweerichtingsfietspaden, wat de veiligheid in gevaar brengt. Deze inspecties benadrukken het belang van goede zichtbaarheid op bochten en kruispunten, waar wegbeheerders extra aandacht aan moeten besteden.

Conclusie: nood aan kwalitatieve infrastructuur en beter toepassen van de verkeersregels

Uit de diepgaande ongevallenanalyse blijkt meer dan ooit dat de fietsveiligheid verbeteren een gedeelde verantwoordelijkheid is van wegbeheerders (het Vlaams gewest en steden en gemeenten) en weggebruikers. Wegbeheerders moeten zorgen voor een goede, herkenbare fietsinfrastructuur, met voldoende ruimte voor de steeds groter wordende variëteit aan fietsers.