Hoe diverser het pallet aan soorten fietsen, hoe diverser de noden van fietsers. De voorbije jaren deden meer en meer innovatieve, voorheen ongekende fietsen hun intrede: de bakfiets (in andere vormen dan in de vorige eeuw), longtail, elektrische fietsen, speed pedelecs, noem maar op. Een overzicht van deze noden was tot voor kort (2023) niet voorhanden. M. Hardinghaus en J. Weschke van het ‘Institute of Transport Research’ in Berlijn, probeerden een deel ervan in kaart te brengen. Je kan namelijk enkel inspelen op noden als je ze ook kent.

Het doel van de onderzoekers was om betere data beschikbaar te hebben rond fietsinfrastructuurprojecten. De basis voor hun paper was een online “discrete choice experiment” met grafische ondersteuning. Zo’n experiment laat de onderzoekers toe om keuzes van gebruikers te voorspellen tussen twee of meer alternatieven. De groep deelnemers aan het experiment bestond uit 687 gebruikers, waarvan 271 met een elektrische fiets reden, 166 met een bakfiets en 250 met een gewone fiets. De steekproef bestond voornamelijk uit mannen tussen 25 en 54 jaar, waarvan meer dan 70% dagelijks de fiets gebruikt.

De onderzoekers keken dus voornamelijk naar de noden op vlak van fietsinfrastructuur, meer bepaald de routekeuze op basis van ondergrond en omgeving. Ze trachtten dit te achterhalen door de deelnemers in de praktijk de keuze te laten tussen verschillende trajectalternatieven. Nadien keken ze in de resultaten welke routes – en bijgevolg welk wegtype en omgeving – de voorkeur kregen van welke soort fietser.

De resultaten zijn niet verrassend. Zo blijkt dat afgeschermde fietspaden de voorkeur kregen boven fietspaden langs de weg, die op hun beurt weer verkozen werden boven de volledige afwezigheid van fietsinfrastructuur. Daarnaast geven fietsers de voorkeur aan straten met een lage snelheidslimiet, en dan voornamelijk aan fietsstraten, waar zij van voorrang genieten. Verder wordt fietsen in zijstraten en op asfalt verkozen boven fietsen in hoofdstraten en op kasseien en wordt de aanwezigheid van parking op straat liever vermeden. De invloed van bomen langs de weg is positief, maar eerder klein. Ten slotte wordt een langere reistijd liever vermeden.

Figuur 1 toont de waardering van bepaalde infrastructuurtypes in verhouding tot de reistijd. De meest opvallende resultaten waren dat:

• Afgeschermde fietspaden ongeveer 20% hoger gewaardeerd werden door gebruikers van bakfietsen en bijna 40% hoger door gebruikers van elektrische fietsen (in vergelijking met gebruikers van gewone fietsen);
• Fietspaden, zijstraten en asfalt als rijoppervlak tussen 15% en 60% hoger gewaardeerd werden door bakfietsgebruikers, terwijl elektrische fietsers een hogere voorkeur gaven aan fietsstroken, fietspaden, fietsstraten en zijstraten (tussen 20% en 60% hoger gewaardeerd in vergelijking met gebruikers van gewone fietsen)

Een opmerkelijk verschil tussen de twee onderzochte types fietsers bleek de aanwezigheid van geparkeerde auto’s langs de weg. Zo vonden bakfietsgebruikers geparkeerde auto’s op straat minder hinderlijk dan elektrische fietsers. Dit komt vermoedelijk door de drie wielen bij veel bakfietsen, die voor extra stabiliteit zorgen, bijvoorbeeld bij het ontwijken van openzwaaiende autodeuren. Elektrische fietsen daarentegen rijden sneller en lopen daardoor een groter risico op ‘dooring’ (het botsen tegen een onverwacht openzwaaiende autodeur).

In het algemeen werd geobserveerd dat gebruikers van deze buitenmaatse fietsen meer waarde hechten aan betere fietsomstandigheden dan gebruikers van gewone fietsen. Dit lijkt te wijten aan de hogere snelheid van elektrische fietsen en de zwaardere belasting en bredere afmetingen van bakfietsen. Aangezien gebruikers van buitenmaatse fietsen de kwaliteit van de fietsinfrastructuur belangrijker vinden dan de reistijd die ze moeten afleggen, maken ze zich minder druk over het nemen van een omweg.

Met de groeiende populariteit van deze buitenmaatse fietsen wordt het steeds belangrijker om te investeren in hoogwaardige fietsinfrastructuur. Fysiek afgescheiden fietspaden langs hoofdstraten, veilige fietsroutes, goed onderhouden fietsstraten in zijstraten en een vlakke ondergrond zijn daarom volgens de onderzoekers cruciaal bij het ontwerpen van toekomstbestendige, fietsvriendelijke steden.