Fietsers in de jaarlijkse ongevallencijfers
In het jaarlijkse rapport verkeerveiligheid analyseert het Departement MOW evoluties in ongevallen en slachtoffers op Vlaamse wegen.
(Hoewel de speedpedelec wettelijk gezien een “bromfiets” betreft, wordt deze categorie hier mee opgenomen bij de fietsers, omwille van de vergelijkbaarheid met een ‘snelle’ elektrische fiets.)
Evolutie fietsslachtoffers
Het aantal doden en zwaargewonden bij de fietsers stagneert tijdens het laatste decennium, terwijl het aantal lichtgewonden bij de fietsers eerder een stijgende trend kent tijdens de meest recente jaren. Samengevat zorgt dat ervoor dat het aandeel fietsers onder de verkeersslachtoffers toeneemt, met name van 20,3% naar 30,4% tussen 2010 en 2019.
Evoluties bij de nieuwere vervoerswijzen
Elektrische fietsen
Het stijgende gebruik van de elektrische fiets als vervoersmiddel merken we ook op in de stijging van het aantal verkeersslachtoffers. Het aandeel fietsslachtoffers bij elektrische fietsen neemt immers verder toe. In 2019 maken elektrische fietsen bijna 1 op 5 van het totaal aantal fietsslachtoffers uit en zelfs ongeveer 1 op 3 van de fietsdoden. De elektrische fiets is vooral populair bij de oudere leeftijdscategorieën, toch valt het op dat ook jongeren steeds vaker slachtoffer worden op een elektrische fiets.
Speedpedelecs
Het aandeel slachtoffers bij de speedpedelecs is met 2,2% nog relatief beperkt in relatie tot de fietsslachtoffers in 2019, evenals met 1,4% in relatie tot de fietsdoden, maar wel stijgend. Ook slachtoffers bij de speedpedelecs bevinden zich meer en meer in een grotere leeftijdswaaier.
Gemotoriseerde voortbewegingstoestellen
Het aantal ongevallen met gemotoriseerde voortbewegingstoestellen stijgt, hoewel het nog eerder beperkt blijft. In 2019 betrof het 38 geregistreerde letselongevallen. Niettemin was er in 2019 in Vlaanderen voor het eerst een verkeersdode met een elektrische step te betreuren.
| Elektrische fiets | Speedpedelec | Andere fietsen | ||||
| Jaar | Verkeers-doden | Verkeers-slachtoffers | Verkeers-doden | Verkeers-slachtoffers | Verkeers-doden | Verkeers-slachtoffers |
| 2016 | 13 | 721 | – | – | 52 | 7.529 |
| 2017 | 21 | 934 | 1 | 15 | 44 | 6.949 |
| 2018 | 20 | 1.352 | 1 | 88 | 58 | 7.271 |
| 2019 | 24 | 1.689 | 1 | 191 | 47 | 6.953 |
Evolutie van het aantal verkeersdoden en -slachtoffers bij de fietsers, onderverdeeld naar type fiets in Vlaanderen (2016-2019)
Fietsers en leeftijd
Op vlak van leeftijd stellen we bij fietsslachtoffers een piek vast op jonge leeftijd tussen 12 en 17 jaar (1 op 8 van alle fietsslachtoffers). Het aantal blijft daarna echter relatief hoog tot de oudere leeftijdscategorieën. Bij de verkeersdoden onder de fietsers springen de oudere leeftijdscategorieën er zeer sterk uit, wat resulteert in een oververtegenwoordiging van de senioren bij de verkeersdoden. Meer dan de helft van het aantal verkeersdoden bij de fietsers is een 65+er (en bijna 9 op 10 is 45 jaar of ouder), terwijl dit bij alle verkeersdoden ongeveer 1 op 3 is. Een aandachtspunt, gezien de prognose van een stijgend bevolkingsaandeel bij de senioren.
Fietsers en locatie
De provincie Antwerpen telt het meeste fietsslachtoffers, gevolgd door de provincie Oost-Vlaanderen. Op vlak van type weg vallen zowel de fietsdoden als -slachtoffers in de meerderheid van de gevallen op gemeentewegen, met een aandeel van 6 op 10. Het aantal fietsslachtoffers is hoger binnen de bebouwde kom (bijna 3 op 4 in 2019). De verdeling van het aantal fietsdoden tussen binnen en buiten de bebouwde kom schommelt de laatste jaren sterk, met het ene jaar meer verkeersdoden binnen de bebouwde kom (2018), het andere jaar dan weer meer fietsdoden buiten de bebouwde kom (2019). De voorlopige cijfers voor 2020 gaan meer in de richting van een 50-50 verdeling. Terwijl het grootste deel van de fietsslachtoffers in Vlaanderen valt buiten kruispunten, is het aandeel, met meer dan 4 op 10, op kruispunten wel hoger dan voor andere vervoerswijzen.
Wie rijdt tegen wie?
Hoewel aanrijdingen tussen een personenwagen en fietser nog steeds veel voorkomen, zien we een stijgende tendens van de eenzijdige fietsongevallen en ongevallen tussen actieve weggebruikers onderling.
Voorlopige ongevallengegevens 2020
Bij de cijfers van 2020 moeten we er rekening mee houden dat dit een abnormaal jaar was door de coronapandemie. Hoewel het aantal ongevallen globaal met bijna 20% is gedaald in 2020, daalt het aantal verkeersdoden bij de fietsers niet en zien we een beperktere daling van de fietsongevallen. Het aandeel elektrische fietsen bij de fietsslachtoffers zien we verder toenemen, tot bijna 1 op 4.
Infografief: Departement MOW, bron: FOD Economie, Statbel (officiële ongevallencijfers 2016-2019), Federale politie – DGR/DRI/BIPOL (voorlopige ongevallencijfers 2020)
Jaarrapport Verkeersveiligheid: Analyse van verkeersveiligheidsindicatoren in Vlaanderen tot en met 2019, kan je hieronder downloaden.
